Να κάνουμε ως υπόθεση εργασίας πως κατά πρώτον ότι η μάσκα είναι απαραίτητη κι ας υφίσταται σειρά ενστάεων για τη μολυσματική χρήση της.
Να συμφωνήσουμε ότι είναι δείγμα σεβασμού στους γύρω μας, «δικούς
μας» και μη, για να μην αποτελέσουμε φορέα μετάδοσης του covid19.
Να συμφωνήσουμε επίσης ότι δεν υπάρχει λόγος να δούμε τη χρήση της μάσκας με λογικές συμψηφισμού σε σχέση με τις διαταγές Χαρδαλιά και γενικά με την πολιτική της κυβέρνησης. Εκεί πράγματι, μιλάμε για συνδυασμό ανυπαρξίας πολιτικής ενίσχυσης της δημόσιας υγείας και δοκιμών αυταρχισμού, ελέγχου, εμπέδωσης φόβου και τελικά ποδηγέτησης της κοινωνίας. «Έτερον εκάτερον», όμως.
Η μάσκα λοιπόν, δεν είναι ντροπή, είναι απαραίτητη. Ούτε και πάλι πρέπει να γίνει συμψηφισμός με εκείνα τα άλλα λόγια από τα ίδια κυβερνητικά χείλη και «ειδικούς», ότι είναι «άχρηστη, έως και επικίνδυνη». Και πάλι, «έτερον, εκάτερον».
Ωστόσο, βάζοντας τη μάσκα, δε θα σιωπήσουμε κιόλας.
Δε θα πάψουμε να σκεφτόμαστε και να δρούμε κριτικά για την αλλαγή των πραγμάτων και του κόσμου.
Διότι, από την άλλη, η μάσκα δεν αποτελεί και παράσημο. Αποτελεί μέτρο προφύλαξης και σεβασμού προς τους δίπλα μας, αλλά δεν είναι απόδειξη του «ανώτερου σύγχρονου πολιτισμού μας».
Αντίθετα, αποτελεί παράλληλα και κυρίως, μια τεράστια απόδειξη μιας μεγαλειώδους αποτυχίας και κατάντιας του σύγχρονου καπιταλιστικού τύπου οικονομίας, κοινωνίας και ζωής.
Μη ξεκινήσουμε τη συζήτηση από το θέμα «μάσκα, έναντι κορονοϊού». Έχει και «πριν», έχει και «μετά» η κουβέντα.
Ας θυμηθούμε ότι η μάσκα αποτελεί καθημερινή, μαζική κοινωνική πρακτική στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, δεκάδες χρόνια πριν την πανδημία του Covid19.
Όχι διότι, όπως επιπόλαια γράφεται, οι «Ανατολίτες» είναι συνηθισμένοι σε κοινωνική υποταγή και πειθαρχία ή επειδή δεν τους αρέσει να φιλιούνται, αλλά επειδή η ρύπανση του αέρα των πόλεων έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ. Από τη Σεούλ, ως το Τόκιο και τη Σαγκάη, η εικόνα είναι ίδια και όλο και χειρότερη. Η λογική της αέναης οικονομικής κερδοσκοπικής καπιταλιστικής ανάπτυξης, με κάθε τίμημα, επί του περιβάλλοντος και επί της ποιότητας της ανθρώπινης ζωής, έχει τα θλιβερά της αποτελέσματα.
Στην ηθική και τις κανονιστικές αρχές της καπιταλιστικής λογικής, η πρόοδος στην κοινωνία, είναι απόλυτα ταυτισμένη με αυτού του τύπου την οικονομική ανάπτυξη, ανεξάρτητα από το διπλό βαρύ τίμημα σε περιβάλλον και ανθρώπινη κοινωνική ζωή.
Αν ωστόσο μιλούσαμε μόνο γι αυτού του τύπου την μάσκα δεν θα βλέπαμε όλη τη διάσταση του παραλογισμού και -τρόπον τινά- μιας ορισμένης ανθρωπολογικής μετάλλαξης. Είναι και η γενικότερη εκείνη «μάσκα», η αδιόρατη, αλλά όλο και πιο αδιαπέραστη και «απαραίτητη» στο να κρύψει το πρόσωπο και την προσωπικότητα του καθενός και της καθεμιάς. Όσο μεγεθύνεται η άνευ προηγουμένου έκθεση του «εαυτού» εν μέσω πολυποίκιλων μηχανισμών επιτήρησης, ελέγχου και διαμόρφωσης του εαυτού μέσω της κατανάλωσης, άλλο τόσο ενεργοποιούνται οι μηχανισμοί «κλεισίματος» και αποψίλωσης πλευρών που αφορούν ακριβώς την κοινωνικότητα, τη χαρά και τη λύτρωση του να αποκαλύπτεσαι και να δίνεσαι χωρίς φόβο, με διάθεση να μοιραστείς, να στηριχτείς και να στηρίξεις.
Ωστόσο, φτάνουμε και σε ένα κάποιο όριο πλέον. Ο covid19, κατά κάποιο τρόπο, ήρθε για να μας φανερώσει και να μας πει δυνατά, πως είναι πλέον διπλό το κοινωνικό και πολιτικό ερώτημα της εποχής μας.
Το πρώτο ερώτημα αφορά το αν θα αποδεχτούμε ένα συγκεκριμένο τύπο ανάπτυξης, η οποία όσο μεγεθύνεται, τόσο αποκλείει και αποδεικνύει ότι όχι μόνο δεν τους χωρά όλους, αλλά και ότι η -όλο και πιο ισχνή- εξέλιξή της, προϋποθέτει την απόρριψη ως αποβλήτων εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο και την υποβάθμιση της ζωής της συντριπτικής πλειονότητας, αν μιλήσουμε με πλανητικούς όρους.
Η δεύτερη αγωνία που δυναμώνει, αφορά το αν, οι ρυθμοί αυτής έστω της ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένου και του σκέλους της που έχει να κάνει με την επιστημονική εξέλιξη, είναι τελικά μικρότεροι από τον ρυθμό με τον οποίο ο καπιταλισμός παράγει μαζικά ένα νοσηρό περιβάλλον. Ένα πλαίσιο όρων ζωής, ειδικά στις μεγα-πόλεις, που επωάζει όλο και πιο επικίνδυνες ασθένειες. Ασθένειες που απειλούν μαζικά ζωές. Ταυτόχρονα περιγελούν το όλο οικοδόμημα πολιτικής εξουσίας, με αποτέλεσμα όλο και πιο συχνά να καταφεύγει σε αμήχανες, μεσαιωνικές τακτικές αντιμετώπισης, αρνούμενο να δει τα σαθρά του θεμέλια που αποτελούν τις κοιτίδες κυοφορίας των λεγόμενων «αόρατων εχθρών». Δε μιλάμε εδώ μόνο για τον συγκεκριμένο κορονοϊό. Είναι και πολλές ακόμη ζωο-ασθένειες, όπως προειδοποιούν συχνά οι εξελικτικοί βιολόγοι, αλλά και άλλες, ακόμη πιο «αόρατες» και βαριές ασθένειες, όπως οι παντός τύπου ψυχικές, που εξ ορισμού δεν αντιμετωπίζονται ούτε με lockdown, ούτε με εμβόλια.
Κάπου εδώ είμαστε.
Ναι λοιπόν στη χρήση της μάσκας και των λοιπών μέτρων προφύλαξης και τήρησης αποστάσεων. Είναι αναγκαία και όχι βυζαντινολογία η διάκριση: Άλλο πράγμα η τήρηση αποστάσεων για μείωση μετάδοσης του κορονοϊού και άλλο η άρνηση της «κοινωνικής αποστασιοποίησης» που παραπέμπει σε διάλυση της κοινωνικής ζωής και διαμόρφωση περίκλειστων ατομικοτήτων που βολεύονται σε μια «γυμνή ζωή».
Η χρήση της μάσκας και άλλων μέτρων προφύλαξης έχει μια κάποια πιο στέρεη λογική από εκείνο το αμίμητο «μείνετε σπίτι ώσπου να ψοφήσει ο κορονοϊός». Ότι είχε να προσφέρει αυτή η λογική, αποτελεί παρελθόν. Κανείς δε διανοείται να μιλήσει πλέον για γενικευμένο και «αορίστου χρόνου» lockdown. Άλλα πράγματα απαιτούνται, τα οποία οφείλουμε και πάλι να προβάλλουμε σε ότι αφορά τη δημόσια υγεία, πρωτοβάθμια περίθαλψη, αλλά και την εργασία.
Ας επιχειρήσουμε λοιπόν αυτή τη συζήτηση και δράση, πηγαίνοντας πολύ πέρα από το «ναι ή όχι στη μάσκα», παρά το ότι έχουμε απαντήσει ρητά σε αυτό το ερώτημα.
Για όποιους/ες θέλουν να αλλάξουν τα πράγματα, η τυπική λογική δεν αρκεί να φωτίσει τον δρόμο. Αν πεις 1+1=2, είναι ολόσωστο, αλλά πόση αξία έχει αν το επαναλαμβάνουν όλοι εν χορώ σε ένα άνεργο σε ότι αφορά τα δύο κέρματα του ενός ευρώ που έχει στην τσέπη του;
ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΜΑΥΡΟΕΙΔΉΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου