ΓΥΑΛΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

 ΓΥΑΛΙΝΕΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ

 

Ο σημερινός γυάλινος κόσμος είναι αυτός της γυάλινης οθόνης του υπολογιστή, του κινητού τηλεφώνου, του τάμπλετ. Σ’ αυτόν τον γυάλινο κόσμο πολλοί εργάζονται, μαθαίνουν γράμματα, ψυχαγωγούνται, ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο, αγοράζουν και αγοράζονται, αποκτούν ή απορρίπτουν αξίες και ιδανικά.

 

Εχει περάσει σχεδόν μισός αιώνας από τότε που πρωτοακούστηκε ο «Γυάλινος κόσμος» από τη φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη, ένα τραγούδι που απέκτησε εμβληματικό χαρακτήρα. Ο γυάλινος κόσμος ήταν ο κόσμος της ψευτιάς και της αδικίας, ο κόσμος που πολλοί εύχονταν «να του δώσουν μια να σπάσει» για να φτιάξουν «μια καινούργια, κοινωνία άλληνε».

Η άλλη κοινωνία ήρθε, είναι εδώ, όμως δεν είναι η κοινωνία της δικαιοσύνης, της ισότητας, της απελευθέρωσης και ούτε είναι αποκλειστικά προϊόν της φονικής πανδημίας. Η πανδημία «εικονογραφεί» αυτό τον κόσμο, συμπυκνώνει και επιταχύνει τάσεις που προϋπήρχαν. 

Ο σημερινός γυάλινος κόσμος είναι αυτός της γυάλινης οθόνης του υπολογιστή, του κινητού τηλεφώνου, του τάμπλετ. Σ’ αυτό το γυάλινο κόσμο πολλοί εργάζονται, μαθαίνουν γράμματα, ψυχαγωγούνται, ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο, αγοράζουν και αγοράζονται, αποκτούν ή απορρίπτουν αξίες και ιδανικά.

Ίσως θα ήταν πιο σωστό να μιλήσουμε για «γυάλινες πύλες» γιατί πολλοί εξακολουθούν να ζουν στον απτό, τον υπαρκτό κόσμο της ανάγκης: στα νοσοκομεία, τις συγκοινωνίες, τα εργοστάσια, τις οικοδομές, τις μεταφορές. Στον κόσμο του ιδρώτα, του αίματος, της παγωνιάς, του αποκλεισμού, της ανέχειας και των απαγορεύσεων, ενώ κάθε άλλο παρά γυάλινος είναι ο κόσμος της καταστολής και του κέρδους. Όμως πολλοί εκπαιδεύονται να βλέπουν τον κόσμο πίσω από το γυαλί ή μάλλον να βλέπουν όχι τον κόσμο τον αληθινό, αλλ’ αυτό που φανερώνεται στο γυαλί.

Πρόκειται για μια κοσμογονική αλλαγή, για μια τομή στον τρόπο που σκέφτονται και φέρονται οι άνθρωποι, ενώ και η ίδια η έννοια του «κοινωνικού ζώου» μεταλλάσσεται. Ο τρόπος που λειτουργούν τα σχολεία στον καιρό της πανδημίας είναι ίσως ο πιο εύγλωττος δείκτης αυτής της αλλαγής.
 

Έτσι όπως πάμε, με το άνοιγμα-κλείσιμο των σχολείων, όταν ο εκπαιδευτικός δεν προλαβαίνει να γνωρίσει τους μαθητές του και αντιστρόφως, προετοιμαζόμαστε ψυχολογικά για την εκπαίδευση μέσα από εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης. Σήμερα, για πολλούς μαθητές οι παίχτες του «Survivor», οι Μαχητές και οι Διάσημοι, είναι πιο οικείοι από τους δασκάλους ή τους καθηγητές τους.

Ο γυάλινος κόσμος, το γυάλινο σχολείο, ο γυάλινος συνδικαλισμός δεν είναι άθραυστοι

Η ουσιαστική σχέση δασκάλου-μαθητή, όπως σφυρηλατήθηκε στη διάρκεια χιλιετιών, σήμερα ποσοτικοποιείται, «απο-ανθρωποποιείται», μπαίνει σε αναστολή, όπως σε αναστολή μπαίνουν οι εργασιακές, οι φιλικές, οι συγγενικές σχέσεις. Κάποια μέρα αυτά θα τελειώσουν, όμως η «κανονικότητα» την οποία προετοιμάζει η εξουσία θα είναι πολύ διαφορετική από αυτήν που γνώρισαν οι προηγούμενες γενιές.

Η κυβέρνηση φροντίζει ώστε το ανοιχτό σχολείο να μοιάζει όλο και περισσότερο με το γυάλινο. Αντί να προσλάβει εκπαιδευτικούς και να μειώσει τον αριθμό των παιδιών ανά τάξη, αντί να δημιουργήσει νέες αίθουσες, μοιράζει σε μαθητές και φοιτητές voucher των 200 ευρώ για αγορά τάμπλετ και λάπτοπ – μια δαπάνη πολύ μικρότερη από τις προσλήψεις εκπαιδευτικών. 

Αντί για επιστημονικά σχεδιασμένα τεστ ανίχνευσης του κορονοϊού για όλο τον πληθυσμό, το υπουργείο Παιδείας στηρίζεται στις χλωρίνες, τα αντισηπτικά, τις μάσκες. Και η σχολική «κουβερτούλα» έγινε το ιλαροτραγικό θέμα της εβδομάδας. Ένα αεικίνητο πλασματάκι, όπως είναι το μικρό παιδί, να τυλίγεται σαν αιγυπτιακή μούμια όταν ανοίγουν τα παράθυρα για τον αερισμό της τάξης!

Μήπως όμως η κουβερτούλα στα θρανία δεν είναι παρά το σχολικό ισοδύναμο της παντόφλας και της πιτζάμας που φορούν εκατοντάδες χιλιάδες τηλε-εργαζόμενοι; Εκατομμύρια άνθρωποι στην Ελλάδα, άνεργοι και συνταξιούχοι, νέοι, γέροι και παιδιά βρίσκονται σε κατ’ οίκον περιορισμό, όπως σε περιορισμό βρίσκονται τα πιο στοιχειώδη πολιτικά και εργατικά δικαιώματα, όπως είδαμε στο πογκρόμ των προσαγωγών στην επέτειο του Πολυτεχνείου και της δολοφονίας του Γρηγορόπουλου.
 

Στα θρανία του γυάλινου σχολείου καθόμαστε όλοι και όχι μόνο οι μαθητές. Το «μαζί τα φάγαμε» του Θόδωρου Πάγκαλου συμπληρώνεται με το (σιωπηλό) «μαζί το φέραμε το τρίτο κύμα» με τις εξόδους μας στις παραλίες και με τα ρεβεγιόν. Στα γυάλινα θρανία ο καθένας κάθεται μόνος του, ψηφίζει, αν θέλει, τους συνδικαλιστικούς εκπροσώπους του, συμμετέχει, εφόσον το επιθυμεί, σε πλασματικές συγκεντρώσεις και πορείες, γίνεται αγωνιστής του πληκτρολογίου.

Ο γυάλινος κόσμος, το γυάλινο σχολείο, ο γυάλινος συνδικαλισμός δεν είναι άθραυστοι. Στην Αμερική, τη χώρα των τεχνολογικών γιγάντων, η λαϊκή οργή (και ο λαϊκός πρωτογονισμός, ο λαϊκός σκοταδισμός) πήρε σάρκα και οστά στην κατάληψη του Καπιτωλίου, εκφράστηκε εκτός γυαλιού, παρόλο που τροφοδοτήθηκε και συντονίστηκε μέσα από εκατομμύρια ατομικές οθόνες. Μένει να δούμε πώς εδώ στην Ελλάδα θα κινηθεί ο «γίγας» λαός, πώς θα σπάσει τις κάθε λογής γυάλινες αλυσίδες του – τις μέσα και τις έξω, τις τωρινές και τις μελλούμενες.

Μαριάνα Τζιαντζή