Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ

Ή στραβός είναι ο γυαλός ή στραβά αρμενίζουμε

Καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, πολλοί κινηματογραφιστές διέθεσαν μέρος του έργου τους διαδικτυακά για δωρεάν προβολή στο ευρύ κοινό. Ένας από αυτούς ήταν και o Τζεφ Γκιμπς με το ντοκιμαντέρ Planet of the Humans και θέμα τη λεγόμενη «πράσινη ανάπτυξη», σε παραγωγή και προώθηση από τον Μάικλ Μουρ, ο οποίος επιστρέφει μετά από τέσσερα χρόνια απουσίας.

Το ντοκιμαντέρ –που «κατέβηκε» προσωρινά από την πλατφόρμα του YouTube για λόγους πνευματικών δικαιωμάτων- κατηγορήθηκε από πολλούς ότι περνάει το λάθος μήνυμα και πως η αρνητική στάση που κράτησαν σκηνοθέτης και παραγωγοί απέναντι στην «πράσινη ανάπτυξη» αποτελεί ξεκάθαρη στήριξη στον Ντόναλντ Τράμπ. Δεν είναι πρώτη φορά που ένα ντοκιμαντέρ που φέρει το την υπογραφή του διδύμου Τζεφ Γκιμπς – Μάικλ Μουρ γίνεται θέμα συζήτησης.

Όταν το 2004 προβλήθηκε το Fahrenheit 9/11, που αφορούσε το τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους και τη θέση της αμερικανικής κυβέρνησης πριν και μετά, προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Ενστάσεις διατυπώθηκαν, κυρίως, για το κατά πόσο επρόκειτο για ντοκιμαντέρ ή για μία ακόμη θεωρία συνωμοσίας που δεν αποδεικνυόταν με κανένα στοιχείο. Σε κοινέςΚατηγορίες Η μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς:

Η μαύρη κωμωδία του Γιάννη Οικονομίδη Απάνθρωποι Πόροι: 

«Η ανεργία είναι βία» Αυτήν τη φορά, η συζήτηση δεν επικεντρώθηκε στην αμφισβήτηση του κινηματογραφικού είδους, αλλά στην επικριτική στάση που κρατάνε οι Τζεφ Γκιμπς (σενάριο, σκηνοθεσία, παραγωγή) και Μάικλ Μουρ (παραγωγή) απέναντι στα περιβαλλοντικά σχέδια των αμερικανικών πολυεθνικών, η οποία χαρακτηρίζεται από έλλειψη στοιχείων. Αρχικά, πρέπει να τονιστεί πως το ντοκιμαντέρ, σε κανένα σημείο, δεν εκφράζει υποστηρικτικές για τον Ντόναλντ Τραμπ απόψεις. Ένα παράδειγμα είναι πως, ήδη από τα πρώτα λεπτά, ο σκηνοθέτης χαρακτηρίζει ελπιδοφόρα την περιβαλλοντική νομοθεσία του Ομπάμα.

Η δημιουργική ομάδα τάσσεται, εξαρχής, υπέρ της πράσινης ανάπτυξης. Στην πορεία, όμως, αντιτίθεται στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας, χρησιμοποιώντας παραδείγματα όπως το πόσο ρεύμα χρειάζεται για να κατασκευαστεί μία ανεμογεννήτρια. Αναφέρεται στις αρνητικές επιπτώσεις της παραγωγής βιομάζας στο Μεξικό και τη Βραζιλία, ενώ ως κυριότερη αιτία καταστροφής του περιβάλλοντος καταδεικνύεται ο υπερπληθυσμός.

Οι πλευρές που αναδεικνύει ο Πλανήτης των ανθρώπων (Planet of the Humans) είναι αρκετά ριζοσπαστικές για τα δεδομένα της αμερικανικής κινηματογραφικής κοινότητας και στη διάρκειά του αναφέρονται θέσεις και αιτήματα που δεν απέχουν πολύ από εκείνα των περιβαλλοντικών κινημάτων ανά τον κόσμο. Ακόμη, η έντονη κριτική που ασκεί στις πολυεθνικές δεν στερείται βάσης, αφού δραστηριοποιούνται με γνώμονα το κέρδος και όχι κάποια υποτιθέμενη περιβαλλοντική τους ανησυχία.

Ωστόσο, καμία από τις θέσεις που εκφράζονται κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ δεν στηρίζεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένα επιχειρήματα, τα γραφήματα που χρησιμοποιούνται είναι ελάχιστα και δεν χρησιμεύουν ως αποδεικτικά των θέσεων που υποστηρίζονται. Επιπλέον δεν παρατίθενται ούτε έρευνες πάνω στις επιπτώσεις που έχουν οι επιχειρηματικές επεμβάσεις στο περιβάλλον.


Παρ’ όλα αυτά, το σημαντικότερο πολιτικό σφάλμα είναι η έλλειψη κριτικής στις κυβερνήσεις που ανοίγουν τον δρόμο στις πολυεθνικές για να σχεδιάσουν τα περιβαλλοντικά εκτρώματα. Παραδείγματος χάριν, οι δημιουργοί αφήνουν να εννοηθεί πως για το ζήτημα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας οι πολυεθνικές έχουν κοροϊδέψει την κυβέρνηση των ΗΠΑ, ενώ στην έρευνά τους για τη βιομάζα στη Βραζιλία και την αποψίλωση του Αμαζονίου, δεν ασκούν καμία κριτική στον ακροδεξιό Μπολσονάρου — που είναι κύριος υπαίτιος για χιλιάδες αποψιλωμένα στρέμματα γης στο δάσος.

Σε γενικές γραμμές ο Πλανήτης των Ανθρώπων, ενώ η σκηνοθεσία και το σενάριο υπογράφεται από τον Τζεφ Γκιμπς, ακολουθεί και συμπληρώνει το μοτίβο των προηγούμενων έργων του παραγωγού Μάικλ Μουρ.

Πατώντας πάνω σε ένα επίκαιρο πολιτικό ζήτημα, χρησιμοποιεί φανταχτερά πλάνα, έντονο δραματικό τόνο και δηλώσεις ανθρώπων που παρουσιάζονται ως ειδήμονες –χωρίς όμως να παραθέτουν τεκμηριωμένα επιστημονικά στοιχεία– για να συνθέσει ένα ντοκιμαντέρ σχεδόν συνωμοσιολογικό. Όλα αυτά δεν του επιτρέπουν να ασκήσει ουσιαστική κριτική στο πολιτικό σύστημα και να πείσει το κοινό να εστιάσει σε μια διαφορετική οπτική πάνω στο ζήτημα με το οποίο ασχολείται.