ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ

 Γράφει ο Δημήτρης Α. Δημητριάδης

Η ιδιομορφία των τελευταίων χρόνων είναι ότι για τη νεολαία δεν υπάρχει προοπτική. Είναι αυτό το περιρρέον ασφυκτικό κλίμα που κάνει τα όνειρα να κρύβονται και τις πολύμορφες ανάγκες της νεολαίας να μένουν συνεχώς ανικανοποίητες και καταπιεσμένες. Ίσως γι’ αυτό γίνεται και πιο επιθετική, διεκδικώντας το ζωτικό χώρο που θα έπρεπε να της ανήκει.


Πολλοί διανοητές του καιρού μας έχουν αναζητήσει τις ρίζες της νεανικής άρνησης και αντίδρασης σε φιλοσοφικά αίτια. Ίσως έχουν δίκιο. Πάντως, είναι γεγονός ότι υπάρχουν αίτια πιο αντικειμενικά, περισσότερο απτά, ώστε να μη χρειάζεται να περιπλανηθούμε σε φιλοσοφικούς λαβυρίνθους. Αίτια που αντικρίζουμε καθημερινά και που σαν το φαινόμενο της όξινης βροχής πέφτουν επάνω στη νεολαία και ξεραίνουν κυριολεκτικά την ψυχή της.

Όπως ανάμεσα στους άστεγους την Νέας Υόρκης εξαπλώθηκε ένα ανθηρό παραεμπόριο κορδονιών, παπλωμάτων και χαρτόκουτων, έτσι και στους νέους του σήμερα πωλούνται τα σύμβολα της νέας εξαθλίωσης, οι ιδεολογίες των σλάκερ, τα σικάτα κουρέλια των γκραντζ, ένα πλαστό όραμα που μοιάζει όμως προσιτό.

Ποτέ οι άνθρωποι δεν είχαν τόσες ασφάλειες, μα ποτέ δεν ένιωσαν τόσο ανασφαλείς όσο σήμερα. Οι νέοι αντικρίζουν έναν κόσμο που δεν τους παρέχει την παραμικρή εγγύηση, το παραμικρό στοιχείο θαλπωρής και ηρεμίας. Πιο ‘’ξένοι’’ και από τους ήρωες του Καμύ, πιο ‘’αταίριαστοι’’ και από τους ‘’Αταίριαστους’’ του Φράνσις Κόπολα, απροσάρμοστοι σαν τον Κάφκα, παρατηρούν με φρίκη να πέφτουν στο χρηματιστήριο των αξιών οι τιμές των μετοχών της ανθρώπινης οντότητας, που έχει μεταβληθεί σε μια Ανώνυμη Εταιρεία ή σε μια Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης.

Το δεδομένο, λοιπόν, για την ώρα, είναι η οργή που συχνά οι νέοι κρατάνε μέσα τους, το ‘’δεν πάει άλλο’’, η απόρριψη ενός ήδη γκρίζου παρόντος ή ενός μάλλον δυσοίωνου μέλλοντος, καθώς η προσπάθεια των από πάνω ‘’παίζει’’ κυρίως σε δύο μέτωπα: Το ένα είναι ο εκσυγχρονισμός του ψέματος, η αφομοίωση στοιχείων της πραγματικότητας σε συνδυασμό με ανακυκλωμένα κλισέ, έτσι ώστε να δημιουργείται ένα πιο αληθοφανές κοκτέιλ. Το άλλο μέτωπο, που εναλλάσσεται με το πρώτο, είναι η καταστολή κάθε προσπάθειας αντίστασης εκεί ακριβώς που πρωτογεννιέται: Μέσα στα κεφάλια των ανθρώπων. Η επιβολή αυτή προβάλλεται, συνήθως, σαν ρεαλισμός, σαν ‘’έτσι είναι τα πράγματα’’, σαν κάτι δεδομένο που δεν αλλάζει.

Σε αυτό το έδαφος συγκρούονται οι τάσεις της ενσωμάτωσης και της αντίστασης. Η καινούργια γενιά είναι ερωτηματικό, που μοιάζει συχνά με ατομική βόμβα. Βόμβα, λόγω της τρομερής εκρηκτικότητας που περιέχει, αλλά ατομική καθώς ένας νέος ατομισμός κυριαρχεί. Εσωτερικεύει τις αντιθέσεις κάνοντας τον κάθε χαρακτήρα να ζει μια δραματική διαπάλη. Μεγαλώνει σε μια κοινωνία που όλα γίνονται δήθεν, που η εικονική πραγματικότητα δεν υπάρχει μόνο στην οθόνη, αλλά βγαίνει στη ζωή κάνοντας τίποτα να μην μοιάζει αληθινό, τίποτα να μην βιώνεται. ‘’Κοίταξε, αλλά μην αγγίζεις’’, ‘’φαντάσου, αλλά μη ζεις’’ λέει η κοινωνία του θεάματος.

Ωστόσο, δίπλα σε όλα αυτά, οι αξίες και τα οράματα φαίνεται να παίρνουν ξανά την εκδίκησή τους, απέναντι σε όλα εκείνα που προσγειώνουν απότομα τη ζωή στη μίζερη διαχείριση του εφικτού. Ένα ρεύμα ανάδειξης των αξιών της κοινωνικής αλληλεγγύης και της συλλογικότητας, της ελευθερίας και της δημιουργίας, των εναλλακτικών τρόπων ζωής απέναντι στον καταναλωτισμό και τον τεχνοκρατισμό, ακόμη και του δικαιώματος στο όνειρο της ανατροπής και της θεμελίωσης σε νέες βάσεις της κοινωνίας, χρωματίζει τις αναζητήσεις των νέων.

Δίπλα στην έκταση του κυβερνοχώρου και την περιπλάνηση στην απομόνωση του Internet, ξεπηδούν, τα τελευταία χρόνια, οι καινούργιοι χώροι, τα νέα κινήματα, η συλλογικότητα στη νεολαία, που κάνουν πολιτική ανά χώρο ή θέμα, αποπειρώμενοι πολλές φορές να ξεπεράσουν τα τείχη τους. Η συνάντηση αυτών των χώρων σε κεντρικά μέτωπα της κοινωνικής και πολιτικής αντιπαράθεσης, διαμορφώνουν, ήδη, ένα νέο ανατρεπτικό κώδικα αξιών και ιδεολογικών πολιτιστικών αναφορών της νεολαίας.

Το στοίχημα για τη γενιά είναι ανοικτό. Τη φυσιογνωμία και τα χαρακτηριστικά της θα τα υψώσει σαν δικές της σημαίες, όταν εκφράσει το αίτημα της κοινωνικής απελευθέρωσης της εποχής της. Γιατί, όπως είπε και ο Καζαντζάκης: ‘’νέος θα πει να θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο’’.

Ατέχνως