Το άρωμα της άνοιξης πλανιέται πάνω από τους δρόμους, όπου χιλιάδες νέοι και λιγότερο νέοι αντιστέκονται όχι μόνο ενάντια στο ΠΔ 85 αλλά και ενάντια στον νεοσυντηρητικό χειμώνα διαρκείας. Για το δικαίωμα, ακόμα και παιδιών του δημοτικού, να χορέψουν «στο φτερό του καρχαρία»
Στην αγέραστη ταινία Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο του Αλέκου Σακελλάριου, ο Μίμης Φωτόπουλος είναι ο βαστάζος της λατέρνας, ενώ ο Βασίλης Αυλωνίτης είναι ο μουσικός που γυρίζει τη μανιβέλα και τραγουδάει. Η Τζένη Καρέζη, που υποδύεται το πλουσιοκόριτσο-φυγάδα, ρωτά τον Φωτόπουλο:
«Είστε κι εσείς καλλιτέχνης;», «Πλατωνικός», της απαντά. Δηλαδή είναι αυτός που στις πλάτες του κουβαλά τη λατέρνα ή ότι είναι καλλιτέχνης με την πλατωνική έννοια. Είναι πολλοί, είναι χιλιάδες σήμερα οι «πλατωνικοί» καλλιτέχνες, όπως και οι μέλλοντες συνάδελφοί τους, αυτοί που κουβαλούν στην πλάτη τους το φορτίο του πολιτισμού, είναι πολλοί οι εργαζόμενοι στον ευρύτερο κλάδο της κουλτούρας, συχνά για ένα πενιχρό μεροκάματο.
Όχι μόνο οι «επώνυμοι», οι αναγνωρίσιμοι, αλλά και εκείνοι που μοχθούν στα μετόπισθεν, όπως οι τεχνικοί, οι γραφίστες, οι εικαστικοί, οι μουσικοί που διδάσκουν στα ιδιωτικά ωδεία-γαλέρες, οι street artists και τόσοι άλλοι. Χωρίς αυτούς, γρανάζι δεν γυρνά — για να δανειστούμε ένα παλιό αλλά εύστοχο σύνθημα.
Είναι αποκαλυπτική η συγκυρία εντός της οποίας εκτυλίσσεται ο αγώνας των καλλιτεχνών: με την ακρίβεια να καλπάζει, με την Ελλάδα να έχει μετατραπεί σε νατοϊκό και αμερικανικό ορμητήριο για τον πόλεμο στην Ουκρανία («Αλεξανδρούπολη, η Σούδα του Βορρά»!), με τα εργασιακά δικαιώματα υπό διωγμόν, με τη δημόσια υγεία να παραδίδεται στα ιδιωτικά συμφέροντα… και με πλήθος άλλα παραδείγματα που επιβεβαιώνουν τη φουλ επίθεση της κυβέρνησης και του κεφαλαίου, με σκοπό να καταργηθούν κατακτήσεις που κερδήθηκαν με σκληρούς αγώνες.
Εδώ δεν ισχύει το «εμείς ψωμί δεν έχουμε, την τέχνη τι τη θέλουμε;». Η τέχνη, όχι μόνο γι’ αυτούς που την ασκούν αλλά και για εκείνους τους οποίους αγγίζει, μπορεί και δίνει νόημα στο ψωμί. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στα πέτρινα χρόνια του Εμφυλίου και μετεμφυλιακά, χιλιάδες εξόριστοι και φυλακισμένοι αγωνιστές γνώρισαν για πρώτη φορά την ποίηση και το θέατρο, ανέβαζαν παραστάσεις, αποστήθιζαν ποιήματα. Εκείνος ο έρωτας για την τέχνη δεν ήταν «πλατωνικός», ανεκπλήρωτος, αλλά έδινε νόημα στην πολύ σκληρή ζωή τους, όπως φυσικά νόημα έδινε και ο αγώνας τους, η αλληλεγγύη τους, η καθημερινή αναμέτρησή τους με τη βία της εξουσίας.
Επίκεντρο του αγώνα έχει γίνει το νεοκλασικό κτίριο του Εθνικού Θεάτρου στην Ομόνοια. Στα παράθυρά του στήθηκαν σύγχρονα «χωνιά» από όπου ακούστηκε το σύνθημα «Σε εσάς που μας ακούτε». Ίσως κάπου εκεί κοντά, μαζί με τα χιλιάδες βουρκωμένα μάτια, να δάκρυσε και η θρυλική αντάρτισσα Θύελλα (Μένη Παπαηλιού) που, όπως είχε γραφτεί παλιά στο περιοδικό Αντί, είχε ακροβολιστεί στα ίδια παράθυρα στις μάχες των Δεκεμβριανών. Τα σημάδια στους τοίχους από τις σφαίρες και τα θραύσματα των όλμων των Βρετανών έχουν σβήσει, καθώς το κτίριο έχει ανακαινιστεί. Όμως η Θύελλα κάπου εκεί γυρίζει, καθώς εκεί, στους δρόμους της Αθήνας, έχασε τη ζωή της. Και μ’ έναν τρόπο, τα παιδιά που βγήκαν στον δρόμο είναι και δικά της παιδιά ή μάλλον δισέγγονα.
Ίσως το πιο ελπιδοφόρο στοιχείο των σημερινών αγώνων των καλλιτεχνών είναι η συμμετοχή των μαθητών των μουσικών λυκείων, η φαντασία, η ευρηματικότητα, το πάθος τους. Κάτι που θυμίζει ένα σύνθημα των μεγάλων μαθητικών καταλήψεων του 1990-91: «Την άνοιξη θα φέρει ο χειμώνας του ’90». Σήμερα, τρεις δεκαετίες μετά, όταν εκείνα τα παιδιά που κυβερνητικά χείλη τα είπαν «αλήτες» είναι γονείς, η άνοιξη μας κλείνει το μάτι.
Ενώ πέρασαν δυο χειμωνιάτικοι μήνες που ως προς τη θερμοκρασία
έμοιαζαν με άνοιξη, πλάκωσε η «Μπάρμπαρα», όμως το άρωμα της άνοιξης
πλανιέται πάνω από τους δρόμους της Αθήνας και άλλων πόλεων, εκεί όπου
χιλιάδες άνθρωποι αντιστέκονται όχι μόνο ενάντια στο προεδρικό διάταγμα
85 αλλά ενάντια στον νεοσυντηρητικό χειμώνα διαρκείας.
Η μάχη για την απόσυρση του ΠΔ 85 δεν αφορά μόνο τις επαγγελματικές διεκδικήσεις, τα οικονομικά συμφέροντα, είναι αναπόσπαστη από το αίτημα για μια τέχνη που δεν θα κηδεμονεύεται από χορηγούς και ιδρύματα, για μια δημόσια καλλιτεχνική παιδεία που θα απελευθερώνει τις δημιουργικές δυνάμεις που κάθε άνθρωπος διαθέτει.
Έτσι που ακόμα και παιδιά του δημοτικού σχολείου να χορέψουν «στο φτερό του καρχαρία», όπως έμαθαν να τραγουδούν στις σχολικές χορωδίες, όταν αυτές ακόμα λειτουργούσαν με δασκάλους που ήταν πραγματικοί μουσικοί.
Χάρη στα εξοστρακισθέντα «καλλιτεχνικά μαθήματα», χιλιάδες παιδιά γνώρισαν την ποίηση του Γκάτσου, του Ρίτσου και του Ελύτη, έμαθαν ότι υπάρχει και κάτι άλλο πέρα από τα σαχλά ποπ τραγουδάκια του συρμού. Θα φέρουν την άνοιξη οι σημερινοί αγώνες; Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή, όμως ας μην γυρίζουμε την πλάτη στον ήλιο, σε αυτά τα ελπιδοφόρα σκιρτήματα της πραγματικής άνοιξης.
Μαριάνα Τζιαντζή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου