ΔΕΥΤΕΡΑ ΦΥΣΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ

 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΕ ΑΥΤΗ ΝΑ ΜΟΙΑΖΕΙ ΠΛΕΟΝ ΦΟΝΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ

 

Εδώ και χρόνια οι κυβερνώντες μιλάνε για την τάχα ιερή «καθημερινότητα του πολίτη». Πιο πρόσφατα, υπόσχονται «επιστροφή στην καθημερινότητα». Υπάρχουν πολλές «καθημερινότητες» και η κυρίαρχη (προς το παρόν) είναι αυτή της λήθης, της ωμής προπαγάνδας και της διαστρέβλωσης της ιστορίας

«Δεν τους βαραίνει ο πόλεμος, αλλ’ έγινε πνοή τους». Αυτό ισχύει για τους Ελεύθερους Πολιορκημένους του Σολωμού, όμως σήμερα ο πόλεμος, ο παραδοσιακός και ο κοινωνικός, γίνεται μέρος της καθημερινότητάς μας, καθώς σιγά σιγά μαθαίνουμε να ζούμε με την ανασφάλεια, με τις ιλιγγιώδεις αυξήσεις στα τρόφιμα και την ενέργεια, με το ενδεχόμενο μιας νέας ακόμα πιο φονικής επιδημίας, μαθαίνουμε να ζούμε με τα κυβερνητικά ψέματα και τις χλομές αντιπολιτευτικές ελπίδες. Είναι εκπληκτική η ικανότητα του ανθρώπου να προσαρμόζεται, να συμβιβάζεται, να καταφεύγει στο ένα ή το άλλο ναρκωτικό. Ένα δείγμα αυτής της ικανότητας μας δίνει ο ζωγράφος Βάλιας Σεμερτζίδης που πριν εκατό χρόνια, όταν ήταν παιδάκι, έζησε τον ρωσικό Εμφύλιο στον Καύκασο:

«Κι έτσι κόχλαζε το μέρος αυτό… σηκωνόντουσαν τη νύχτα για να πάνε στην ουρά να πάρουνε ψωμί και τα πολυβόλα κροτάλιζαν γύρω τους αλλά πια είχε γίνει η κατάσταση αδιάφορη, πώς να το πω, δεν έτρεμαν, είχαν συνηθίσει». Περίπου όπως στη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής, ιδίως τον φοβερό χειμώνα της πείνας του 1941-’42, οι κάτοικοι της Αθήνας είχαν συνηθίσει να βαδίζουν σε δρόμους σπαρμένους πτώματα. Ίσως να έβρισκαν παρηγοριά σε σκέψεις του τύπου «Τουλάχιστον αυτό το πτώμα δεν είναι το δικό μου…»
Εδώ και χρόνια οι κυβερνώντες μιλάνε για την τάχα ιερή «καθημερινότητα του πολίτη» ή, πιο πρόσφατα, υπόσχονται «επιστροφή στην καθημερινότητα» μετά τη λήξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης ή της πανδημίας. Όμως με τον πόλεμο να συνεχίζεται στην Ουκρανία, κανείς δεν τολμά να υποσχεθεί την επιστροφή στην καθημερινότητα της ειρήνης. Μπορεί ακόμα να μην είπαμε το ψωμί ψωμάκι, αλλά ήδη λέμε τη βενζίνη βενζινούλα και το φυσικό αέριο «αεριάκι».

Τα ΜΜΕ, διαδικτυακά, τηλεοπτικά και έντυπα, καταβάλλουν συστηματική προσπάθεια για να διαμορφώσουν και να επιβάλουν μια άλλη καθημερινότητα που θα επισκιάζει και θα ξορκίζει τους φόβους και τους κινδύνους της πραγματικής ζωής. Έτσι, εδώ και μήνες ξετυλίγεται το έπος της Πισπιριγκιάδας. Προβλέψεις και προειδοποιήσεις για καυτές πληροφορίες, αποκαλύψεις, καταθέσεις που «καίνε» την κυρία Ρούλα ή εκείνους που οδήγησαν ή φαίνεται να οδήγησαν τρία παιδάκια στο θάνατο. Κάτι παρόμοιο συντελείται με την υπόθεση Λιγνάδη, καθώς και με άλλες ιστορίες φόνων και βιασμών που αναστατώνουν την κοινή γνώμη. Όμως ένας διάσημος πολιτικός της Νέας Δημοκρατίας, ο Αντώνης Σαμαράς, ανακάλυψε τη φωτεινή πλευρά της κοινωνικής Σελήνης, που δεν είναι άλλη από το γεγονός ότι εκατομμύρια Έλληνες παρακολουθούν στην τηλεόραση το σίριαλ για τη ζωή του αγίου Παΐσιου, όπως ο ίδιος είπε στο πρόσφατο συνέδριο του κόμματός του.

Αυτή φαίνεται πως είναι η «καλή» καθημερινότητα, όπως καλή καθημερινότητα θα μπορούσαν να θεωρηθούν τα ριάλιτι και τα ψυχαγωγικά σόου των ιδιωτικών καναλιών. Για παράδειγμα, στο Survivor του Σκάι ο χρόνος έχει παγώσει. Ούτε ο πόλεμος στην Ουκρανία αγγίζει τους παίχτες, ούτε ο κίνδυνος να κλείσουν οι στρόφιγγες του φυσικού αερίου, ούτε τα 3 ευρώ στα οποία πωλείται το σουβλάκι με πίτα. Επίδοξα τοπ μόντελ, επίδοξοι τοπ και μάστερ σεφ, μισθοφόροι και επιχειρηματίες, ψυχολόγοι, πολιτικοί αναλυτές και δημοσιογράφοι-εγκληματολόγοι: όλοι οι καλοί χωρούν στο τηλεοπτικό καλάθι, όλοι σαν να προσπαθούν να μας πείσουν ότι η καθημερινότητα συνεχίζεται και θα συνεχιστεί. Και απόδειξη η φετινή Eurovision, με τη Ρωσία και την Τουρκία απούσες και ο προβλέψιμος θρίαμβος της ουκρανικής συμμετοχής.

Μπορεί ακόμα να μην είπαμε το ψωμί ψωμάκι, αλλά ήδη λέμε τη βενζίνη βενζινούλα και το φυσικό αέριο «αεριάκι»

Για ποια καθημερινότητα μιλάμε λοιπόν; Υπάρχουν πολλές «καθημερινότητες» και η κυρίαρχη (προς το παρόν) είναι η καθημερινότητα της λήθης, της ωμής προπαγάνδας, της διαστρέβλωσης της ιστορίας και της αλήθειας. Όπως υπάρχουν και αγώνες και αντιστάσεις που όμως δεν δίνουν τον τόνο μέσα σε αυτό τον ωκεανό της καθίζησης, της μοιρολατρίας, της υποταγής. Δύσκολο να πείσεις τους άλλους ότι αν όχι ένας άλλος (μεγάλος) κόσμος είναι εφικτός, τουλάχιστον ότι μια άλλη καθημερινότητα είναι εφικτή στη θέση αυτής που την ορίζουν η εκμετάλλευση, η ασχήμια, η βλακεία. Στη θέση αυτής που ορίζουν οι «Αμερικάνοι φονιάδες των λαών», φονιάδες βέβαια δι’ αντιπροσώπων καθώς οι ίδιοι δεν βάφουν τα χέρια τους με αίμα — αναθέτουν σε άλλους, ανάμεσά τους και στη δική μας κυβέρνηση, το έργο της διευκόλυνσης.

Μια άλλη καθημερινότητα, διαφορετική από αυτήν που εδώ και τόσα χρόνια ξέραμε, μας περιμένει μετά το καλοκαίρι. Δεν θα τρώμε με χρυσά κουτάλια, αλλά ακόμα και αυτοί που έχουν ανοξείδωτα κουτάλια (και όχι πλαστικά ή τσίγκινα και σκουριασμένα) δεν θα έχουν τι να φάνε με αυτά. Πάντως, η τοξική καθημερινότητα που τώρα μας περικυκλώνει δεν θα κρατήσει για πάντα. Και το ερώτημα είναι αν είμαστε έτοιμοι να παλέψουμε για μια άλλη.

Μαριάνα Τζιαντζή