ΣΤΗ ΓΗ ΥΠΑΡΧΟΥΝΕ ΠΑΙΔΙΑ

 Γενιές παιδιών θυσιάζουν πολλές από τις χάρες τους για να μπουν σε κάποια σχολή. Ένα ερώτημα στις φετινές πανελλαδικές τα έφερνε αντιμέτωπα με αυτήν τη ζωή. Αφορμή ήταν το ποίημα-τραγούδι του Νίκου Γκάτσου «Στο Σείριο υπάρχουνε παιδιά», που μελοποιήθηκε από τον Μάνο Χατζιδάκι.

 

Αιμιλία Καραλή

Είναι χαρακτηριστικό της ελληνικής ιδιαιτερότητας το να αποτελούν τα θέματα των εισαγωγικών εξετάσεων βασικό θέμα της επικαιρότητας. Κάθε χρόνο, τέτοια εποχή περίπου, γίνονται αναλύσεις επί αναλύσεων για το αν τα θέματα ήταν «σαφή», αν είχαν «παγίδες», αν ήταν για «διαβασμένους», αν ήταν «βατά», αν…, αν… Σπανίως γίνεται λόγος για το τι θεσμοθετούν αυτές οι εξετάσεις, για πώς νομιμοποιούν τον σκληρό ανταγωνισμό και αφαιρούν σημαντικές πλευρές της εφηβικής δημιουργικότητας.                                                                                                                                           

Οι εξετάσεις για την επιβεβαίωση του βαθμού αφομοίωσης και απόδοσης των γνώσεων που παρέχουν τα σχολικά εγχειρίδια γίνονται το κέντρο της ζωής χιλιάδων παιδιών και των οικογενειών τους από τις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου. 

Αγχωμένοι γονείς παρασύρουν τα παιδιά τους σε ένα κυνηγητό επιπλέον μαθημάτων, στην αναζήτηση ιδιωτικών σχολείων που έχουν μετατραπεί σε φροντιστήρια, προκειμένου να προετοιμάσουν τα παιδιά τους για την επιτυχία στις πανελλήνιες. 

Η δημιουργική αναζήτηση της γνώσης, το παιχνίδι με τους συνομήλικους, ο έρωτας, η διασκέδαση θεωρούνται ματαιοπονία, περιττά πράγματα και αποπροσανατολισμός από τον «στόχο». Γενιές παιδιώνχάνουν πολλές χαρές, θυσιάζουν πολλές από τις χάρες τους –ή δεν τις ανακαλύπτουν– προκειμένου να πετύχουν μια θέση στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Κι έρχεται ένα θέμα, ένα ερώτημα στις φετινές πανελλαδικές στο μάθημα της ελληνικής γλώσσας που –ακόμη κι αν δεν το ήξεραν– τα έφερνε αντιμέτωπα με αυτήν την ζωή.

Αφορμή ήταν το ποίημα-τραγούδι του Νίκου Γκάτσου «Στο Σείριο υπάρχουνε παιδιά», που μελοποιήθηκε από τον Μάνο Χατζιδάκι. Αν και οι βιαστικοί «ειδήμονες» παρα-πληροφόρησαν το κοινό ότι αποτελεί μέρος της ποιητικής συλλογής του Γκάτσου «Αμοργός» (1943), το ποίημα ως τραγούδι εκδόθηκε το 1988. Ο ποιητής πήρε τους στίχους «Στο Σείριο υπάρχουνε παιδιά» από ένα ποίημα του Λόρκα (Νύχτα -Σουίτα για πιάνο και φωνή συγκινημένη). Ο Σείριος, που σημαίνει φωτεινός, ο Α του Μεγάλου Κυνός, είναι το λαμπρότερο αστέρι στον νυχτερινό ουρανό και ήταν γνωστός και θεοποιημένος από τους αρχαίους Αιγύπτιους και Έλληνες.

Είναι ο τόπος του φωτός, λοιπόν, που έδωσε και το όνομά του στη δισκογραφική εταιρεία που δημιούργησε ο Χατζιδάκις προκειμένου «να αντισταθεί στον εκχυδαϊσμό και την ρύπανση του πολιτιστικού μας περιβάλλοντος». Μουσική σταυροφορία ονόμαζε το εγχείρημά του, στο οποίο συμπεριλάμβανε όλους εκείνους τους μουσικούς που τολμούν και εργάζονται να επαναφέρουν τη μουσική στα ζωντανά της ρείθρα,
«φανατικοί εχθροί στην ημιμάθεια και στη χυδαιότητα των καιρών και των κρατούντων». «Στο Σείριο υπάρχουνε παιδιά, όπως το είπε ο Λόρκα. Γιατί όπου υπάρχουνε παιδιά, υπάρχουμε κι Εμείς», κατέληγε.

Ζητήθηκε, λοιπόν, από τους εξεταζομένους να απαντήσουν στο ερώτημα: «Θα ήσαστε ικανοποιημένοι/ες ή δυσαρεστημένοι/ες, αν ζούσατε, όπως τα παιδιά στον Σείριο και γιατί;». Δηλαδή, θα θέλατε να ζούσατε σε έναν κόσμο όπου τα παιδιά: «ποτέ δε βάλαν έγνοια στην καρδιά/δεν είδανε πολέμους και θανάτους/και πάνω απ’ τη γαλάζια τους ποδιά/φοράν τις Κυριακές τα γιορτινά τους».

Είναι ο φόβος μπροστά στην ελεύθερη σκέψη; Είναι η αναπαραγωγή των στερεοτύπων ότι καλές είναι οι ουτοπίες, αλλά αυτά δεν γίνονται;

Τρομαγμένοι οι περισσότεροι μαθητές ίσως από την ανασφάλεια του «τι θα θέλουν να γράψουμε για να πάρουμε καλό βαθμό» απάντησαν πως μπορεί να είναι πληκτική η ζωή στο Σείριο και προτιμούν να μένουν στη Γη «του σύμπαντος αρρώστια και πληγή», γιατί «εκεί τραγούδια λένε γράφουν στίχους/κι ακούραστοι του ονείρου κυνηγοί/κεντάνε με συνθήματα τους τοίχους». Το «δάκρυ» και η «έγνοια» των παιδιών του Σείριου για τα όσα περνούν τα παιδιά στην γη, τα θεώρησαν όφελος. Όμως δεν ασχολήθηκαν με το τι σημαίνει του «ονείρου κυνηγοί» και ποιο το περιεχόμενο των «συνθημάτων στους τοίχους». Στην έκθεση, όμως, που έγραψαν στη συνέχεια και που ζητούσε τα εφόδια και τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν οι νέοι να βελτιώσουν τον κόσμο, έγραψαν για έναν κόσμο σαν αυτό που ζουν τα παιδιά του Σείριου.

Πώς μπορεί να εξηγηθεί η αντίφαση; Είναι ο φόβος μπροστά στην ελεύθερη σκέψη; Είναι η αναπαραγωγή των στερεοτύπων ότι καλές είναι οι ουτοπίες, αλλά αυτά δεν γίνονται; Πάντως, στη Γη υπάρχουνε παιδιά που δεν έχουν σκεφθεί ακόμη τι σημαίνει ο «Σείριος» επί γης.