Όπου ο φόβος μετατράπηκε σε δύναμη και η σιωπή σε συλλογική κραυγή..
Διανύοντας μια κρίσιμη περίοδο για τον κλάδο, οι ηθοποιοί και όχι μόνο, προσπαθούμε να εντοπίσουμε τις βαθύτερες αιτίες της έντασης των φαινομένων έμφυλης βίας στον χώρο του θεάματος. Σε αυτή τη διαδικασία αξίζει να αναδείξουμε κάποια από τα βασικότερα συμπτώματα της παθογένειας.
Ρόζυ Μονάκη
Γιατί οι γυναίκες ξεκίνησαν να ασκούν το επάγγελμα της ηθοποιού μόλις το 1660, παρόλο που το θέατρο μετρούσε αιώνες.
Γιατί τον 20ο αιώνα η καλλιτεχνική υπόσταση μια γυναίκας («μούσα») εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από τον Δάσκαλο ή τον Σκηνοθέτη.
Γιατί μέχρι και πολύ πρόσφατα η θεατρίνα θεωρούταν μια γυναίκα «ελαφρών ηθών».
Γιατί η τέχνη του θεάτρου έχει μετατραπεί σε ένα αέναο παιχνίδι ανταγωνισμού.
Γιατί η τέχνη του ηθοποιού εξαφανίζεται.
Γιατί η εργαλειακή χρήση της/του ηθοποιού την/τον μετατρέπει από δημιουργό σε αντικείμενο προς εκμετάλλευση.
Γιατί η κρίση της τελευταίας δεκαετίας άφησε τον κλάδο χωρίς Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, σε συνθήκες επισφάλειας και φόβου.
Γιατί η πλειονότητα του χώρου είναι άνεργη ή δουλεύει ανασφάλιστη.
Γιατί οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν το καλλιτεχνικό έργο ως προϊόν προς πώληση.
Γιατί οι κρατικοί ιδεολογικοί μηχανισμοί προτάσσουν μια τέχνη ακίνδυνη και «Άριστη».
Γιατί η πολιτική διάσταση της τέχνης έχει σκόπιμα εξαφανιστεί.
Γιατί σήμερα σε θέλουν μόνη/ο σου.
Θα μπορούσε κανείς να δει την ιστορία ολόκληρης της έμφυλης καταπίεσης μόνο μέσα από τα θεατρικά κείμενα. Ό,τι έχει χαραχτεί στα σώματα μας, οι ταυτότητες, οι διακρίσεις, ο τρόπος σκέψης της κάθε εποχής, όλα βρίσκονται εκεί. Γιατί η τέχνη, δεν είναι μια διάσταση παράλληλη στη ζωή, αλλά το ίδιο το ποιητικό της ίχνος. Κι αν σήμερα, αντί για τα ίδια καλλιτεχνικά έργα, ασχολούμαστε με τις σχέσεις εξουσίας, τις συνθήκες παραγωγής και τους όρους που επιβάλλουν στη δημιουργική διαδικασία, είναι μάλλον γιατί εκεί βρίσκεται η παθογένεια και στην ίδια μας τη ζωή.
Το ζήτημα, λοιπόν, είναι συστημικό. Έγκειται στα πλαίσια, στις ταυτότητες και στις συμπεριφορές που επιβάλλει η πατριαρχία. Στην εκμετάλλευση, στη βία, στο μίσος, στον φόβο, στην εξατομίκευση που γεννά ο καπιταλισμός. Αυτά είναι που, σε διαρκή αλληλοδιαπλοκή και αλληλοτροφοδότηση, έκαναν την καταπίεση, τις κακοποιητικές συμπεριφορές και την έμφυλη βία καθεστώς στον χώρο του θεάματος. Αυτά είναι που καταπατούν καθημερινά το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των σωμάτων των ηθοποιών και παράγουν επαγγελματικές σχέσεις εξουσίας και εκμετάλλευσης.
να μιλήσουμε για τις βασικές αιτίες καταπίεσης και περιορισμού των χειραφετητικών τάσεων
Σήμερα, κόντρα σε όλα τα παραπάνω, διανύουμε μια κομβική στιγμή εξομολόγησης του ανείπωτου συλλογικού τραύματος. Μια στιγμή που ο φόβος μετατράπηκε σε κινητήρια δύναμη διεκδίκησης και η σιωπή σε συλλογική κραυγή. Το ελληνικό #metoo γεννάει ελπίδα και πεδίο διαλόγου. Όμως για το πώς όλη αυτή η αγωνία θα καταφέρει να ορίσει τις νέες συνθήκες εργασίας αλλά και ζωής δεν υπάρχει καμία δοσμένη απάντηση. Το σίγουρο όμως είναι ότι η συζήτηση πρέπει να αποκτήσει τη συνολική πολιτική διάσταση που της αξίζει. Πέρα από τον καταγγελτικό χαρακτήρα, πρέπει να μιλήσουμε για τις βασικές αιτίες καταπίεσης και περιορισμού των χειραφετητικών τάσεων των υποκειμένων. Να εμπλέξουμε και να εμπλακούμε με κομμάτια του ευρύτερου φεμινιστικού και εργατικού κινήματος. Να βουτήξουμε σε ανοίκεια νερά και μέσα από συλλογικές διαδικασίες να συνδημιουργήσουμε αυτό που ακόμα δεν υπάρχει.
Ταυτόχρονα, ως καλλιτέχνες, χρειάζεται να μιλήσουμε για την τέχνη μας. Να εντοπίσουμε τις παθογένειες της ίδιας της καλλιτεχνικής παραγωγής, να κάνουμε αυτοκριτική. Αλλά και να μιλήσουμε μέσω αυτής, ανακαλύπτοντάς την ξανά ως μια δημιουργική διαδικασία κριτικής των δοσμένων πλαισίων, ως έναν τόπο φαντασίωσης και προβολής του μετά. Η συμβολή του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ) σε όλα αυτά είναι κρίσιμη και αναγκαία. Το ΣΕΗ οφείλει να μην περιοριστεί σε μια θεσμική λειτουργία, συμβάλλοντας στην ιδιώτευση, στην αποπολιτικοποίηση και στον περιορισμό του σε κλαδικό επίπεδο. Οφείλει να πάρει σαφή θέση υπέρ των καταγγελουσών/όντων. Να αποτελέσει τόπο στήριξης και αλληλεγγύης. Να δημιουργήσει δομές που θα ενημερώνουν και διαπαιδαγωγούν τον κλάδο για τους έμφυλους διαχωρισμούς και την κουλτούρα του βιασμού. Οφείλει να μιλήσει για κώδικες δεοντολογίας, όχι με τους υπουργούς, κεκλεισμένων των θυρών, αλλά με τις εργαζόμενες γυναίκες, τα τρανς άτομα, τους gay, με το πιο ταξικά καταπιεσμένο κομμάτι των ηθοποιών. Οφείλει να υποστηρίξει τον κλάδο να φωνάξει την αλήθεια με κάθε τρόπο.
Πάνω σε ένα τέτοιο πλαίσιο θα μπορέσουμε να συζητήσουμε για την επόμενη μέρα της θεατρικής πραγματικότητας. Με αυτή τη διπλή διανομή, της/του καλλιτέχνη και της/του αγωνίστριας/αγωνιστή. Με στόχο οι φωνές μας να γίνουν οι φωνές όλων των θηλυκοτήτων και ΛΟΑΤΚΙΑ+ ατόμων που βιώνουν την έμφυλη καταπίεση, όλων των ταξικά κατώτερων ατόμων που βιώνουν οποιαδήποτε μορφή εκμετάλλευσης, προς μια χειραφετητική κατεύθυνση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου