ΕΥΤΥΧΗΣ ΜΠΙΤΣΑΚΗΣ

Να σωθούν τουλάχιστον η Γαύδος και η Γαυδοπούλα!!

(Σημ Κλύδωνα:Πρόκειται για έναν Μαρξιστή δάσκαλο από τους πρωτοπόρους της διασύνδεσης της φυσικής με την φιλοσοφία και που τα βιβλία του τα έχω διαβάσει σχεδόν όλα κορυφαίο των οποίων κατά την ταπεινή μου γνώμη είναι το "είναι και το γίγνεσθαι".. Κατά κυριολεξία με είχε συναρπάσει και συνέπεια αυτού ήταν να στρέψω τον μεσαίο μου γιο στην επιστήμη του φυσικού εφαρμοσμένα μαθηματικά με την μετέπειτα πανεπιστημιακή του πορεία να με δικαιώνει.)

Οι προκλήσεις της Τουρκίας εναντίον της χώρας μας είναι γνωστές. Στο σημερινό σημείωμα θα ασχοληθώ με μια συγκεκριμένη πλευρά του όλου προβλήματος.

Είναι γνωστό ότι η Τουρκία αμφισβητεί την ελληνικότητα νησιών του Αιγαίου. Στον χάρτη που δημοσίευσε επί αφορμή την επέμβασή της στην κρίση της Λιβύης, η διαδρομή των τουρκικών πολεμικών, σχεδόν εφάπτεται με το ανατολικό μέρος της Κρήτης. Η Τουρκία αμφισβητεί την ύπαρξη υφαλοκρηπίδας των νησιών του Αιγαίου, ακόμα και της Κρήτης. Τέλος (δηλαδή όχι τέλος) η Τουρκία αμφισβητεί την ισχύ ακόμα και της Συνθήκης της Λωζάνης.

Και τώρα για τη Γαύδο και τη Γαυδοπούλα. Κατά τον σχεδιασμό στο στρατηγείο της Νεάπολης της νατοϊκής άσκησης «Dynamic Mixt 96», ο Τούρκος εκπρόσωπος διάβασε μια δήλωση του τουρκικού Γενικού Επιτελείου, κατά την οποία: «Η νήσος Γαύδος, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τη συγκεκριμένη ή άλλες επιχειρήσεις, λόγω της αμφισβητούμενης κυριαρχίας της, σύμφωνα με τις υφιστάμενες διεθνείς Συνθήκες. Επιπροσθέτως, στη διάρκεια της άσκησης, και άλλα νησιά ή βραχονησίδες που περιβάλλουν την Κρήτη, δεν θα πρέπει να περιλαμβάνονται για τον σχεδιασμό ή την πραγματοποίηση της άσκησης». (Το Ποντίκι, 14/05/98). Αμφισβήτηση της ελληνικότητας και της Γαύδου και της Γαυδοπούλας.

Λίγες μέρες πριν από τα προηγούμενα, είχα δημοσιεύσει στα Νέα, ένα κείμενο με τίτλο «sos για τη Γαύδο», σύμφωνα με το οποίο, οι μπουλντόζες που έχουν αναλάβει την «αξιοποίηση της Γαύδου» θα συμβάλουν στην καταστροφή του νησιού (Τα Νέα 17-18/04/98). Λίγες μέρες αργότερα η Εποχή εδημοσίευσε ένα αυστηρά τεκμηριωμένο κείμενο, που το υπογράφει το Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Χανίων, όπου καταγράφεται ο αρχαιολογικός πλούτος του νησιού, ο πλούτος της χλωρίδας και της πανίδας του, η μεγάλη οικολογική σημασία τους, και το γεγονός ότι προστατεύεται βάσει του προγράμματος «ΦΥΣΗ 2000» (Η Εποχή, 10/05/98).

Και το πιο απροσδόκητο: Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπους, συνοδευόμενος από τον στρατηγό Πάουελ (του πολέμου του Κόλπου), επισκέφθηκε τη Γαύδο (Το Ποντίκι, 14/05/98). Τι ζήταγε στο ακριτικό νησί, ακραίο σύνορο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο αγαθός πλανητάρχης; Συνεχίζουμε, με ένα συνολικότερο άρθρο μου, με τίτλο «Να σωθούν η Γαύδος και η Γαυδοπούλα» (Χανιώτικα Νέα, 25/04/99).

***

«Η ΓΑΥΔΟΣ έζησε επί αιώνες ξεχασμένη από θεούς και ανθρώπους. Το μικρό αυτό νησί που αποτελεί, όπως είναι γνωστό, το νοτιότερο σύνορο της Ευρώπης, ήρθε στην επικαιρότητα μετά την αμφισβήτηση της ελληνικότητάς της από τους Τούρκους. Επίσης, εξαιτίας μιας σκοτεινής υπόθεσης “αξιοποίησης” της Γαυδοπούλας, ενός μικρότερου νησιού που βρίσκεται κοντά στη Γαύδο.

Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημα; Η Γαύδος κατοικήθηκε από τη νεολιθική εποχή. Ο Ηρόδοτος, μάλιστα, θεώρησε του Γαυδιώτες αυτόχθονες. Επίσης, κατοικήθηκε χωρίς διακοπή σε όλη την ιστορική περίοδο. Με αναβαθμίσεις που συγκρατούσαν το χώμα, με τη σοφή διαχείριση του νερού, με την καλλιέργεια του κριθαριού, οσπρίων, αμπελιών, με τη συστηματική κτηνοτροφία και μελισσοκομία, με το ψάρι από τις πλούσιες θάλασσες της περιοχής, η Γαύδος είχε μια σχετική επάρκεια σε τρόφιμα και διατηρούσε ένα σημαντικό πληθυσμό μέχρι τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Μεταπολεμικά εντάθηκε το μεταναστευτικό ρεύμα. Τα χωριά ερημώθηκαν, τα μετόχια εγκαταλείφθηκαν, η κτηνοτροφία και η μελισσοκομία άρχισαν να φθίνουν. Η Γαύδος αργοπέθαινε μέσα στην αδιαφορία και στη σιωπή. Αποτέλεσμα: Σήμερα ζουν στο νησί, περίπου δέκα οικογένειες! Έτσι πέθανε μια ζωή και ένας πολιτισμός που άντεξε μερικές χιλιάδες χρόνια.

Και ξαφνικά “εγένετο φω”», εξαιτίας της βουλιμίας των στρατοκρατών της Άγκυρας! Η κυβέρνηση ξύπνησε! Και χωρίς ολοκληρωμένη μελέτη, περιβαλλοντική, των δυνατοτήτων του νησιού κ.λπ., άρχισε τις “ασκήσεις επί χάρτου”! Άρχισαν να γίνονται βιαστικά έργα, χωρίς να εντάσσονται σε ένα συνολικό σχέδιο αναγέννησης του νησιού. Οι μπουλντόζες άρχισαν να ανοίγουν δρόμους που “αρχίζουν από το πουθενά και οδηγούν στο πουθενά”. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, ετοιμάζεται μαρίνα στο Σαρακίνικο, που θα αλλοιώσει τον χαρακτήρα ενός από τα πιο μαγευτικά τοπία της Ευρώπης. Με την κατασκευή ελικοδρομίου κατέστρεψαν το ρέμα του Αγίου Παύλου. Σκοπεύουν να μετατρέψουν σε σκουπιδότοπο τον μοναδικό ποταμό του νησιού. Εντέλει, για τους αρμόδιους η ανάπτυξη φαίνεται ότι ταυτίζεται με τη δημιουργία βιομηχανικού τουρισμού.

Το νησί άρχισε ήδη να κόβεται σε οικόπεδα. Άρχισε η “κατοχύρωση” τίτλων και –προφανώς– θα ακολουθήσουν ατελεύτητοι δικαστικοί πόλεμοι. Αλλά δεν είναι μόνο η Γαύδος. Ακόμα πιο σκοτεινές προοπτικές διαφαίνονται για τη γειτονική Γαυδοπούλα, παρθένο βιότοπο, πέρασμα αποδημητικών πουλιών και με θάλασσες ιδιαίτερα πλούσιες σε ψάρια.

ΑΣ ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΩ τα γεγονότα: κάποιοι “άγνωστοι” “επενδυτές”, ζητούν το νησί για να κατασκευάζουν και να αποθηκεύουν κοντέηνερς. Η πρώτη απορία κάθε λογικού ανθρώπου θα είναι: δεν βρήκαν πού αλλού να δημιουργήσουν τη “μονάδα” τους; Σε κάποιο μέρος της Ελλάδας με εργατικό δυναμικό, νερό και ρεύμα, κοντά στις πρώτες ύλες και στην αγορά; Τι τους ήλθε να θέλουν να εγκατασταθούν στη νοτιότατη εσχατιά της Ευρώπης, όπου θα αναγκασθούν να δημιουργήσουν ειδικό οικισμό για το προσωπικό (ξένο κατά πάσαν πιθανότητα);

Αλλά την πρώτη, αυθόρμητη απορία, ακολουθούν άλλες: Ποιοι είναι αυτοί οι επενδυτές-φάντασμα, που δεν εμφανίζονται ως φυσικά ή νομικά πρόσωπα, αλλά, μένοντας στο σκοτάδι εκπροσωπούνται από κάποιο δικηγορικό γραφείο; Και θα κάνουν την τεράστια προβλεπόμενη μελέτη, για να κατασκευάζουν και να αποθηκεύουν κοντέηνερς; Αλλά τότε, γιατί προβλέπεται να ισοπεδώσουν το νησί και να κατασκευάσουν τεράστιο λιμενοβραχίονα; Τα κοντέηνερς είναι η πρόσοψη, ενώ ο στόχος είναι η διακίνηση καυσίμων (πετρελαίου και φυσικού αερίου) και ο εφοδιασμός πλοίων με καύσιμα τα οποία –προφανώς– θα αφήσουν επί τόπου τα απόβλητά τους.

Γράφτηκε όμως ότι πιθανόν να ετοιμάζεται και η απόθεση πυρηνικών και τοξικών αποβλήτων (στη Γαύδο;) και η πληροφορία δεν διαψεύσθηκε.

Τέλος, το νησί επισκέφθηκε, όπως γράψαμε, ο κ. Μπους, συνοδευόμενος από τον στρατηγό Πάουελ. Για τουρισμό επισκέφθηκαν το νησί της Καλυψώς οι δύο αγαθοί Aμερικανοί;

Τι πρέπει να γίνει λοιπόν για να αποτραπεί η καταστροφή; Όπως σημειώθηκε ήδη, η Γαύδος κατοικήθηκε συνεχώς από τη νεολιθική εποχή και μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο συντηρούσε έναν αξιόλογο πληθυσμό. Αυτό σημαίνει ότι με κατάλληλη αξιοποίηση, το νησί έχει τις προϋποθέσεις να ξαναγίνει τόπος ζωής.

Συγκεκριμένα: Οι “χρήσεις” που θα προγραμματισθούν, δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν αυτές που προβλέπει η Natura 2000. (Το νησί προστατεύεται σχετικά). Πρώτος στόχος συνεπώς, πρέπει να είναι η ανάπτυξη της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και της μελισσοκομίας. Να αναγεννηθούν τα «μετόχια». Να καλλιεργηθούν ξανά, με σύγχρονα μέσα, το κριθάρι και όσπρια, και να αξιοποιηθούν σχετικά και άλλες εκτάσεις. Να ξαναφυτευτούν αμπέλια και συκιές. Να φυτευτούν ελιές, σε μέρη που μπορούν να ευδοκιμήσουν. Να αναπτυχθούν ξανά η κτηνοτροφία και η μελισσοκομία. Και –προφανώς– να ενισχυθεί η αλιεία.

Όμως, όλα αυτά, θα χρειαστούν νερό και κεφάλαια. Κατά τους ειδικούς, το υπέδαφος της Γαύδου έχει αρκετό νερό, και φυσικά θα πρέπει να αξιοποιηθούν και τα όμβρια ύδατα με μεθόδους σύγχρονες, περισσότερο αποτελεσματικές από παλαιά.

Ως προς τα κεφάλαια: Το Κράτος, αν πράγματι ενδιαφέρεται για το μέλλον της Γαύδου, θα πρέπει να χορηγήσει στους αγρότες, τίτλους, χαμηλότοκα δάνεια, με βάση τεκμηριωμένες προτάσεις συμβατές με το συνολικό αναπτυξιακό σχέδιο.

ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για μια αειφόρα ανάπτυξη. Πέρα όμως από αυτά, η Γαύδος διαθέτει χλωρίδα μοναδική στην Ευρώπη.

Έχει γεωλογικό και αρχαιολογικό πλούτο. Είναι πέρασμα πουλιών. Συνολικά, έχει μοναδική φύση. Δεύτερη συνεπώς συνιστώσα θα μπορούσε να είναι ο τουρισμός – όχι ο βιομηχανικός, αλλά τουρισμός με σεβασμό της φύσης. Στο νησί μπορεί να δημιουργηθεί γεωλογικό και αρχαιολογικό πάρκο. Μουσείο γεωργίας. Να σωθεί το φυσικό περιβάλλον.

Να καθαριστούν τα αρχαία μονοπάτια και να αποδοθούν στους περιπατητές. Να αναγεννηθούν τα μετόχια. Να ανασκαφούν αρχαίοι οικισμοί και να ανασυγκροτηθούν οι υπάρχοντες.

Ως προς τη Γαυδοπούλα: Να διαλυθούν τα “μυστήρια” των “επενδυτών”. Να μιλήσει και να πάρει θέση ο κ. Λαλιώτης. Τη Γαυδοπούλα να την αφήσουν στα φυτά, στα ζώα, στα πουλιά και στα ψάρια της.

Σημ: Τα περισσότερα από τα προηγούμενα στοιχεία τα οφείλω στους ειδικούς εισηγητές της εκδήλωσης για τη Γαύδο, που οργάνωσε το περιοδικό Μανδραγόρας σε συνεργασία με τη Διεπιστημονική Ομάδα του Πανεπιστημίου Κρήτης, η οποία μελετά τα δύο νησιά από γεωλογική, περιβαλλοντική και ανθρωπολογική άποψη.»

***

Και τώρα τι; Το μέλλον θα δείξει τι θα συμβεί με τους κινδύνους που επισημάναμε. Αλλά τώρα, άλλοι κίνδυνοι έχουν αρχίσει να απειλούν το νησί.

Απ’ ό,τι μπόρεσα να μάθω, ουσιαστικές αλλαγές δεν έγιναν κατά την τελευταία εικοσαετία. Οι μπουλντόζες όμως έχουν ανοίξει πολλούς δρόμους, συμβάλλοντας στην αλλοίωση του παρθένου τοπίου του νησιού. Σε τι θα χρησιμεύσουν όμως οι δρόμοι; Προφανώς δεν ανοίχτηκαν για την εξυπηρέτηση των ελάχιστων κατοίκων του νησιού. Οι δρόμοι θα διευκολύνουν την ανάπτυξη της «βαριάς» και καταρρεύσασας βιομηχανίας μας: τον τουρισμό. Και καθώς ενός κακού μύρια έπονται, οι πλούσιοι θαυμαστές της Γαύδου, θα μείνουν άπραγοι; Οι Αμερικάνοι «αγοράζουν» οικόπεδα στο φεγγάρι. Οι δικοί μας δεν θα ορμήσουν να προλάβουν;

Ποιος θα σώσει τη Γαύδο και τη Γαυδοπούλα; Ποιος θα σώσει την Ελλάδα από την «πρόοδο» και προπαντός μετά την κατάρρευση της «βαριάς» βιομηχανίας μας: τον τουρισμό; Κάποτε οι περιηγητές περπατούσαν και μελετούσαν την Ελλάδα και τον πολιτισμό της. Οι τουρίστες σήμερα, εκτός από ορισμένους που συνεχίζουν την παράδοση των περιηγητών, κάθονται και φορούν βραχιολάκι στο χέρι.

Πηγή: e-dromos.gr