ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΙΔΑΣΚΕΙ.. Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ 2001 ΚΑΙ ΤΟΥ 2008

Στην προμετωπίδα της συνταγματικής αναθεώρησης του 2001 βρίσκονταν οι ανάγκες του κεφαλαίου για κατοχύρωση και προώθηση της απρόσκοπτης ένταξης στην ΟΝΕ και την Ευρωζώνη, της απελευθέρωσης μιας σειράς κλάδων της οικονομίας από την κρατική καπιταλιστική ιδιοκτησία.


Επίσης, προκειμένου να επιτυγχάνεται δημοσιονομική σταθερότητα για να προχωράνε τα παραπάνω, στόχευε στη δραστική μείωση των δαπανών της κοινωνικής πολιτικής που υλοποιήθηκε μεταπολεμικά λόγω των αναγκών της διευρυμένης καπιταλιστικής αναπαραγωγής, με δεδομένη βέβαια και την πίεση από τις κατακτήσεις της Σοβιετικής Ενωσης, που λειτουργούσαν σαν φάρος για τα εργατικά - λαϊκά κινήματα των χωρών όλου του κόσμου. Οι παραπάνω στόχοι, που αποτελούσαν κοινό τόπο για ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, είχαν ως αποτέλεσμα τη διευρυμένη συναίνεση στη συντριπτική πλειοψηφία των διατάξεων στη συνταγματική αναθεώρηση του 2001.
Την ίδια στιγμή, με πρωτοβουλία του ΚΚΕ τέθηκαν στη συζήτηση μια σειρά από προτάσεις και παρατηρήσεις, η απόρριψη των οποίων, σε συνδυασμό με μια σειρά αλλαγές σε διατάξεις προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι παραπάνω κατευθύνσεις, επιβεβαίωνε με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο τη σαφή τάση αντιδραστικοποίησης στην πορεία αναθεώρησης των Συνταγμάτων.
Ενδεικτικά αναφέρουμε:

• Την άρνηση κατοχύρωσης του δικαιώματος της απεργίας αλληλεγγύης και της πολιτικής απεργίας.
• Την αναφορά ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν μπορεί να τάσσονται υπέρ του ενός ή του άλλου κόμματος σε εκδηλώσεις που έχουν σχέση με τα καθηκόντά τους.
• Την απαγόρευση του δικαιώματος για απεργία στα Σώματα Ασφαλείας και στους δικαστικούς.
• Την κατάργηση ως κύριας ποινής του θεσμού της εκτόπισης, αλλά τη διατήρησή της ως επικουρικής, ως παρεπόμενης ποινής, με ό,τι αυτό συνεπαγόταν στην περίπτωση ποινικοποίησης μιας πολιτικής, συνδικαλιστικής δραστηριότητας.
• Τη θέσπιση των λεγόμενων Ανεξάρτητων Αρχών, οι οποίες λειτουργούν ως όργανα νομιμοποίησης της εξουσίας και των συμφερόντων του κεφαλαίου.
• Τη λεγόμενη αποκέντρωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με σαφή στόχευση τη μεταφορά του οικονομικού βάρους κοινωνικών λειτουργιών στις πλάτες του λαού μέσω της αύξησης της φορολογίας.
• Αλλά και τη σύσταση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, η οποία απέβλεπε στη θεσμοθέτηση της «ταξικής συνεργασίας» με το προσχηματικό επιχείρημα της ισότιμης συμμετοχής των εκπροσώπων της εργοδοσίας και των εργαζομένων (στην ίδια γραμμή και τα περί καθορισμού του κατώτατου μισθού από τους «κοινωνικούς εταίρους» στην τωρινή πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ).

Η πείρα του 2008

Τον στόχο της περαιτέρω ενσωμάτωσης της Ελλάδας στις διαδικασίες της καπιταλιστικής ενοποίησης στο πλαίσιο της ΕΕ, της εξάλειψης κάθε εμποδίου για την απρόσκοπτη επιχειρηματική δράση ώστε να συσσωρεύεται μεγαλύτερος πλούτος στα χέρια των μεγάλων επιχειρήσεων, για τη συνέχιση των ιδιωτικοποιήσεων εξυπηρετούσαν οι προτάσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ στη συνταγματική αναθεώρηση του 2008. Χαρακτηριστική ήταν, για παράδειγμα, η κοινή στόχευση για μεταφορά νέων αρμοδιοτήτων του κράτους στην Τοπική Διοίκηση με τη συνεπαγόμενη επιβάρυνση των λαϊκών στρωμάτων. Ακόμα και οι όποιες αντιθέσεις τους διατυπώνονταν στο έδαφος της καλύτερης ικανοποίησης των αναγκών των επιχειρηματικών ομίλων (η αντίθεση του ΠΑΣΟΚ για παράδειγμα στην αναθεώρηση του Αρθρου 24 για τον δασικό πλούτο, με την αιτιολογία ότι η προϋπάρχουσα αναθεώρηση την περίοδο της διακυβέρνησής του ήταν επαρκής για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του κεφαλαίου).

Τελικά, αναθεωρήθηκαν μόλις τρία και περιορισμένης σημασίας άρθρα (απαλείφθηκε το επαγγελματικό ασυμβίβαστο των βουλευτών, αναθεωρήθηκαν τα σχετικά με την ψήφιση και την εκτέλεση του προϋπολογισμού και θεσπίστηκε η πρόβλεψη λήψης μέτρων όχι μόνο υπέρ των νησιωτικών αλλά και των ορεινών περιοχών).
 
Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός ότι δεν προχώρησε η αναθεώρηση στο εύρος των αρχικών επιδιώξεων, λόγω και διαφοροποιήσεων ηγετικών στελεχών των κομμάτων αυτών, άνοιξε τη συζήτηση στα αστικά κόμματα για την αναθεώρηση της ίδιας της αναθεωρητικής διαδικασίας, όπως αυτή προβλέπεται στο Αρθρο 110 του Συντάγματος.