Γράφει ο Βασίλης Κουτσάκος //
Αρχιτέκτονας
Την προετοίμαζαν επί 3 σχεδόν χρόνια –με πλήρη μυστικότητα επιλογών μιας αόρατης λίστας διαχειριστών της ΜΚΟ. Ανακοινώθηκαν τα εγκαίνια της στις 06.04.17, σαν ελληνογερμανική εικαστική συνεργασία (14 νέοι Έλληνες δημιουργοί σε σύνολο περίπου 210 από όλον τον πλανήτη –με 160 από αυτούς ζώντες..,-δεν το λες και τόσο.. “ελληνογερμανικό” αυτό..), που θα διαρκέσει 163 μέρες με διάφορες παρουσιάσεις σε 48 δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους στην Αθήνα και κάποιους στο Κάσελ.
Από τον Σεπτέμβριο του 2016, λειτουργεί μια “Βουλή των Σωμάτων” στο ΕΑΤ-ΕΣΑ, μια πειραματική δημόσια σφαίρα συζητήσεων (ποιοι, με ποιους, για ποιους, για τι –είναι ερωτήματα χωρίς απάντηση –αφήστε το καλύτερα..), και με απόλυτα θολούς στόχους και περιεχόμενο, όπως θα δούμε παρακάτω. Μας λένε πως “αμφισβητούν την κανονιστική σκέψη και την καθυποταγμένη γνώση, καθώς και τις ιεραρχίες κοινωνικού και βιολογικού φύλου, φυλής, (αν) ικανότητας και τάξης”.. –αναμφίβολα μας δείχνουν με αυτά τo ιδεολογικό τους στίγμα.
Ας μην βάλω σε καμβά ακόμα αυτήν την ιδεολογία..
Μας αφορά το πανηγύρι αυτό;; -Όχι λέω, -τον λαό της Αθήνας δεν τον αφορά αυτό. Ένα κάποιο μικρό του τμήμα, ίσως –όπως θα΄λεγε και κάποιος Ζίζεκ, για τις νέες “επαναστατικές μειοψηφίες”! Θα δούμε παρακάτω γι’αυτές.
Γράφω εντυπώσεις, έχοντας διαβάσει τα κείμενα τους, την εφημερίδα τους, το πρόγραμμα δράσεων τους, έψαξα τα βιογραφικά κύριων συντελεστών της και έκανα επίσκεψη στο Ωδείο Αθηνών. Αυτά φτάσανε για να γράψω τις σημειώσεις αυτές –που δεν περιμένετε ότι θα είναι θριαμβικές. Διόλου θα’λεγα!
Μέχρις εδώ με την μικρή αυτή εισαγωγή.
…όταν εμείς παλεύουμε με το τέρας του καπιταλισμού…
…η ανθρώπινη βλακεία συναντά μια ψευτο-ελίτ επέλαση, με τη μορφή μιας γερμανικής βιομηχανίας φτηνού πολιτισμικού (?) προϊόντος.. που δεν είναι και τόσο ακίνδυνη…
Μία ΜΚΟ με προϋπολογισμό 70εκ €, κύριους χορηγούς VOLKSWAGEN και Finanzgruppe (χρηματοπιστωτικό ίδρυμα), την κυβέρνηση του κρατιδίου της Έσσης και το Υπ. Εξωτερικών της Γερμανίας, με στήριξη των Δήμων Κάσελ – Αθήνας και το Ελ. Υπ. Πολιτισμού, με πλήρη ελευθερία(;) επιλογών αποκλειστικά μεταμοντέρνου προσανατολισμού, χωρίς κανέναν απολύτως κοινωνικό έλεγχο, που ήρθε προτρέποντας μας “να εγκαταλείψουμε τις προκαταλήψεις και να βυθιστούμε στο σκοτάδι της μη γνώσης” (!!..). Το γεγονός ότι το υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας, με το Ελληνικό ΥΠΠΟ πρόθυμο κομπάρσο, -συγχρηματοδοτεί τη διοργάνωση σημαίνει ότι ασκείται διακρατική πολιτιστική πολιτική, με δεδηλωμένο ιδεολογικό πρόσημο. Έτσι μόνο η διοργάνωση κατάφερε να διεισδύσει σε δημόσιους φορείς, σχολές και μουσεία, -τυπική πρακτική αποικιοκρατικών μηχανισμών, -από τον ισχυρό της παρέας.
Αυτά ίσως ήταν αρκετά για να τους γυρίσεις την πλάτη.. Δεν το έκανα, -πήγα στο Ωδείο Αθηνών, βρήκα μπροστά μου -πρώτο έργο-performance, ένα σωρό σκουπιδιών και έφυγα 2 ώρες μετά με τελευταίο event!: τα γράμματα από σαπούνι της ΒιοΜε!..
Ήρθαν όπως λένε, για να μάθουν από την ρημαγμένη Αθήνα της κρίσης και να διδάξουν μια νέα σχέση του πολιτισμού με την πολιτική… Τους διατέθηκαν η ΑΣΚΤ, το ΕΜΣΤ, το ΕΑΤ-ΕΣΑ, το Ωδείο, πλήθος δημόσιων και ιδιωτικών χώρων εκδηλώσεων, ιδρύματα, θέατρα κλπ, για να προβληθούν.
Τι να μάθουν και τι να διδάξουν από εκεί που ήρθαν, για πολιτισμό και πολιτική στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού;;;.. Ήρθαν στην πρωταθλήτρια Μητρόπολη της Ευρώπης σε ανεργία –ειδικά των νέων, σε απεργίες και διαδηλώσεις, σε διαμαρτυρίες, εν μέσω συγκρούσεων κάθε είδους με το τέρας του καπιταλισμού –μακράν της δεύτερης Ευρωπαίας πόλης Μαδρίτης. Πως λοιπόν “η τέχνη θα αποδείξει την διαμορφωτική δύναμή της στη συγκρότηση της κοινωνικής πραγματικότητας και στην πάλη για την αλλαγή της και πως μπορεί να επινοηθεί (;;) ένα νέο μοντέλο διαμεσολάβησης ανάμεσα στην τέχνη και στην πολιτική”, όπως ευαγγελίζονται;;.. Εδώ, που βιώνουμε το “τέχνη είναι οι αγώνες του λαού, και ότι η τέχνη δεν είναι ο καθρέφτης που αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα, αλλά η σφύρα που τη διαμορφώνει” [3]. Και η documenta14 είναι κάθε τι άλλο από μια τέτοια σφύρα..
Γινόμαστε μάρτυρες άλλης μιας έλευσης Βαρβάρων (ως γνωστόν ξεκινά παράλληλα και η 6η Μπιενάλε της Αθήνας με τίτλο “Περιμένοντας τους Βαρβάρους”!!..), όπως ήταν ο Φάμπρ με τα παλλόμενα πέη του πριν ένα χρόνο.. Κανείς δεν γνωρίζει τα κριτήρια επιλογής των καλλιτεχνών. Η μυστικοπάθεια της ΜΚΟ κυριάρχησε μέχρι την τελευταία στιγμή. Ωστόσο κι εδώ είδαμε πως δεν είναι μόνο στην Ελλάδα που “γράφουν ιστορία οι παρέες”.. Και τα όποια ελάχιστα δείγματα αξιόλογης δουλειάς, χάνονται στον ωκεανό αφέλειας -έως βλακείας..
Ήρθαν να μας μάθουν ότι σύγχρονη τέχνη είναι το να στοιβάζεις σκουπίδια και να κατασκευάζεις “βιβλία” από αυτά [-], να κάνεις ντάνες από κούτσουρα σημύδας (;;) ή ελιάς στις σκάλες, να μαζεύεις σωρό κλαδέματα ελιάς, να στρώνεις δέρματα για να αντιληφθείς την υφή τους περπατώντας πάνω τους ξυπόλητος και μετά να περπατάς πάνω σε πλεξιγκλάς να αφήνεις αποτύπωμα, να στήνεις σκηνή ινδιάνων –χωρίς ινδιάνους!.., να παραμορφώνεις χρηστικά έπιπλα δίκην μουσικών οργάνων προσθέτοντας τους άηχες χορδές, να μεταφέρεις σε σκοτεινή αίθουσα ενεργό τον φωτεινό πίνακα μετοχών της Wall st -σε διαρκή ενημέρωση, να παρελαύνεις με άλογα γύρω από την Ακρόπολη με στόχο να αναπαρασταθούν οι καβαλαρίες που αναπαριστά η Ζωφόρος του Παρθενώνα!!, ή να οργανώνεις εξωτική κουζίνα 20 ατόμων γύρω από ένα περίπτερο στην Φωκίωνος Νέγρη ….
Ακόμα χειρότερα, το να κάνεις “διδασκαλία” για τη δικτατορία σε μας, με διαλέξεις στο ΕΑΤ-ΕΣΑ, προπαγανδίζοντας απόψεις κατά των εκλογών και καταγγέλλοντας τη “μιζέρια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας –χωρίς φυσικά εναλλακτική”. Εκεί όπου ένα “μυημένο κοινό” παρακολουθεί συζητήσεις επί παντός.. (το ΕΑΤ- ΕΣΑ θεωρείται από την/τον Preciado[-] –πολύ trendy!, καθώς φιλοξένησε βασανισμούς επί χούντας) αλλά και με κάποιους συγγενείς των βασανισμένων που ξεπερνούν τα όριά ανοχής τους –να αντιδρούν, όταν γίνεται εκεί performance με διάσημες λεσβίες τέως πορνοστάρ (Beth Stephens & Annie Sprinkle) που προτείνουν το ecosexualism κι ερωτοτροπούν με φυτά σε γλάστρες!.. Το μόνο που δεν είπαν ακόμα, είναι το πως θα συνδυαστεί η documenta14 με την φετινή pride parade ή και τις Femen.. Γιατί κ α ι αυτά, -θα τα δούμε!
Γίνονται επίσης παράλληλα και αναφορές και συζητήσεις για θεωρίες κατάργησης του νεοφιλελευθερισμού (!!;;), αυτενέργειας πολιτών, επιστροφή στον Foucault (τον μεταμοντέρνο φιλόσοφο –όχι τον φυσικό.., το παρεάκι του Αλτούσερ) , -ακούγονται διάφορα ωραία, όπως.. ότι οι “queer (οι αλλόκοτοι!!, σε συντομία οι ΛΟΑΤ..) και οι εργάτες της πορνό βιομηχανίας αποτελούν το νέο προλεταριάτο”!!.- και μπερδεύουν φυσικά και εν τέλει, το λόγο τους οι διοργανωτές με το λόγο της “Αριστεράς” στην Ελλάδα!.. –και η Αυγή, η ΕΡΤ και η Εφσυν υπερ-προβάλλουν!!.. Φυσικό δεν είναι;;.. Δύο στα δύο πρότυπα κουλτούρας έφερε η οπορτουνιστική ιδεολογία.. και Φάμπρ πέρσι και documenta14 φέτος! χωρίς να ξεχνάμε και τους ανεκδιήγητους Βέλγους προπομπούς της D14.. πέρσι, κατά το άνοιγμα του ΕΜΣΤ, αλλά και την Μπιενάλε που έρχεται.
Όχι δεν θα πάω εκεί, -στο ΕΜΣΤ!.. δεν θα δώσω 8€ για να δω τις Disney μάσκες του Beau Dick (της Kwakwaka’wakw φυλής ινδιάνων από τον Καναδά, –ο B.D. πέθανε τον Μάρτη που πέρασε), -όταν έχουμε δει τις μάσκες του Κουν, του Τσαρούχη, του Φωτόπουλου.. και μάλιστα χωρίς event(!) Γερμανών queers τριγύρω, να θωπεύονται!..
Και αυτά είναι μόνο όσα έχουν γίνει μέχρι τώρα..
Δεν ξενίζει σαν κάτι το πρωτόγνωρο αυτός ο ρηχός μεταμοντέρνος ατομισμός… Είναι το ίδιο με το να ντύνεις με πουλόβερ τα δέντρα στην πλατεία της Παλαιάς Βουλής και να ξύνεις πολιτικές αφίσες και γκράφιτι από τις κολόνες γιατί χαλάνε την αισθητική της πόλης!, ή να στολίζεις δέντρα στην Κηφισιά με τσίχλες μασημένες των atenistas, -ή το να γράφεις κάποιες κουταμάρες στο χαρτί με ψιλά γράμματα και να αποτελεί καλλιτεχνική δημιουργία το να παραθέτεις τα Α4 στο δάπεδο, όπου δεν μπορούν να διαβαστούν! -το να καλλωπίζεις τα παγκάκια των αστέγων σαν τον καναπέ σου..
Τί νέα σημασία αποκτούν λέξεις όπως “εκπαίδευση”, “ελευθερία”, “queer”, “βορράς”, “νότος”, “ιθαγενής”, “curator”, “καλλιτεχνική performance”, ακτιβισμός, events, στον σύγχρονο πολιτιστικό διάλογο τους;;.. Ας μην απαντηθεί εδώ το ερώτημα..
Θα διακινδυνέψω όμως τον αφορισμό, οτι το όλο εγχείρημα υποδηλώνει μια πολιτιστική αποικιοκρατία μετριοτήτων και έναν πολιτιστικό ιμπεριαλισμό.. “Η έλλειψη των εξαιρετικών προσωπικοτήτων είναι ιδιαίτερα έντονη στο χώρο της τέχνης. Η ποίηση, η ζωγραφική, η μουσική έχουν οριστικά εκφυλιστεί στην Ευρώπη και σε μεγάλο βαθμό έχουν χάσει τη λαϊκή απήχησή τους”.[1] –και το ασπάζομαι αυτό, το τόσο αληθινό μέσα στις δεκαετίες του μεταμοντέρνου σκοταδισμού!, -των performers και των curators..
Πως η τέχνη θα αποδείξει την διαμορφωτική δύναμή της, στη συγκρότηση της κοινωνικής πραγματικότητας και στην πάλη για την αλλαγή της και πως μπορεί να επινοηθεί (;;) ένα νέο μοντέλο διαμεσολάβησης ανάμεσα στην τέχνη και στην πολιτική;; Η έμφαση στην θολή διανόηση των απέραντων συζητήσεων που διοργανώνει η Documenta14, αφενός δίνει την αίσθηση ότι αποκλείει εξ ορισμού κατ’αρχήν το ευρύ κοινό. Αναφέρεται σε μια χιπστερική ψευτο-ελίτ performers, όχι σε όλους τους δημιουργούς τέχνης κι όχι σε όλους τους πολίτες αυτής της πόλης, αφετέρου αναδίδει έναν ρηχό διδακτισμό και ατομισμό (ακτιβισμό το λένε..), που δεν υποδηλώνει πάντως πως ήρθε για να μάθει ή να διδάξει… Επιβεβαιώνουν έτσι τον Σρι Αουρομπίντο ότι “η σύγχρονη Τέχνη της Ευρώπης είναι ένα άχρηστο συμπλήρωμα της ζωής που περισσότερο την μειώνει παρά την εξευγενίζει” και ότι.. “μερικά έργα τέχνης αρέσουν ιδιαίτερα στο σημερινό κοινό, επειδή μοιάζουν με παραλήρημα του αρρωστημένου μυαλού, παριστάνουν κάτι σαν γρίφο, η λύση του οποίου αποτελεί ευχάριστη απασχόληση και συνάμα θεωρείται ένδειξη εκλεπτυσμού και φινέτσας” [4] (τότε ο Λ.Τ. αναφερόταν στην ελίτ των ευγενών –σήμερα η ρήση αυτή αντιστοιχεί –μα πως αντιστοιχεί!.., στην ελίτ των χίπστερ –εγχώριων και Ευρωπαϊκών..).
Προσομοιάζει λοιπόν η D14 με μια προσοδοφόρα καλοκαιρινή τουριστική ατραξιόν φτηνού πολιτιστικού προϊόντος –τίποτα περισσότερο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου