Ο ΚΑΣΤΡΟ ΕΚΑΝΕ ΜΟΔΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ!

Ο ΚΑΣΤΡΟ ΕΚΑΝΕ ΜΟΔΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ!

Επισημαίνει ο Δημήτρης Α. Γιαννακόπουλος

Ο Φιντέλ Κάστρο δεν οργάνωσε απλώς την πιο επιτυχημένη μεταπολεμική επανάσταση, αλλά πέτυχε να καταστήσει την επανάσταση για τον σοσιαλισμό μόδα στις Δυτικές κοινωνίες. Αθάνατος, λοιπόν!

Όταν η μόδα αυτή ξεπεράστηκε από την ολοκλήρωση της παγκοσμιοποίησης και την επανάσταση των αγορών, ως παράπλευρη συνέπεια της κατάρρευσης του σοσιαλιστικού πόλου και της αποσάθρωσης της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, ο ίδιος ο Κάστρο από ενεργό επαναστατικό σύμβολο, μετατράπηκε σε σουβενίρ.

Μόνον που και τα σουβενίρ μπορεί να κάνουν μόδα στον σημερινό κόσμο μας, διασκεδάζοντας ασφαλώς το πρωταρχικό της συμβολικής τους διάστασης: τον σοσιαλισμό στη συγκεκριμένη περίπτωση.  

Δεν ευθύνεται ο Κάστρο που μεταβλήθηκε σε σουβενίρ, αν και μάλλον καί αυτό - όπως και την παραγωγή «επαναστατικής μόδας» - επιχείρησε να εκμεταλλευτεί πολιτικά στο εσωτερικό και στη διεθνή πολιτική σκηνή υπέρ της Κούβας, του λαού του και ασφαλώς του προσωπολατρικού καθεστώτος του. Δεν ξέρω να σού πω σε ποιο βαθμό τα κατάφερε… θα μάθουμε τα επόμενα χρόνια, μετά την ανάληψη της ηγεσίας από την επόμενη γενιά «φιντελικών» – κατά την μετά (Ραούλ) Κάστρο εποχή.   

Η τεράστια σε μέγεθος αυτή προσωπικότητα - διαφορετική σε όλα από τους συντρόφους του - υπήρξε «μάγος» της πολιτικής επικοινωνίας και μια από τις σημαντικότερες ιστορικώς μορφές σε διπλωματικό επίπεδο και όχι άλλος ένας κοινός λαϊκιστής, σαλτιμπάγκος ηγέτης, που εκμεταλλεύτηκε απλώς τις διεθνείς συγκυρίες και την εσωτερική αποδιάρθρωση του προηγούμενου δικτατορικού και άκρως διεφθαρμένου καθεστώτος, το οποίο αντικατέστησε με τις επαναστατικές του δυνάμεις. Ο Κάστρο δεν κατασκεύαζε πρόχειρα σύμβολα χωρίς υλικό περιεχόμενο και παραπομπή σε πραγματικές υλικές σχέσεις. Χρησιμοποίησε με αυθεντικό τρόπο τα σύμβολα - και τον εαυτό του ως σύμβολο - για να ορίσει παραγωγικές σχέσεις και όχι την κυριαρχία παραγωγικών δυνάμεων, όπως αντίθετα συνέβη στην ΕΣΣΔ. Και έτσι μάλλον έδειξε να αντιλαμβάνεται καλύτερα την πολιτική διάσταση του Μαρξ.       

Θα μπορούσε να διατηρηθεί επί τόσο χρόνια το καθεστώς του Φιντέλ, χωρίς να έχει γίνει μόδα σε διεθνές επίπεδο η ιδέα και ο μύθος της σοσιαλιστικής επανάστασης στη Κούβα;  Όχι, είναι η απάντηση. Μόνον που η μόδα αυτή, δεν ήταν σαν τις υπόλοιπες μόδες που κυριάρχησαν στο Δυτικό Ημισφαίριο κατά τον διπολισμό. Είχε πολιτική συνοχή και αυθεντική λαϊκή συμμετοχή. Περιείχε και κάτι μαγευτικό: μια μορφή ποίησης που γεφύρωνε πολιτικό λόγο και πολιτική πρακτική στο πλαίσιο αποθέωσης των συμβολισμών. «Όταν θα εκπληρώσουμε τις υποσχέσεις μας για καλή διακυβέρνηση, τότε θα ξυρίσω τη γενειάδα μου», έλεγε μέχρι τα τελευταία του ο Κάστρο, δήθεν αστειευόμενος. Ο Κάστρο έκανε πως αστειεύεται με τα σύμβολα, γνωρίζοντας πως τα σύμβολα δεν αστειεύονται. Τα σύμβολα είναι αυτά και μόνον αυτά που «σοβαρολογούν». Από αυτά και με αυτά γεννιούνται ισχυρά συναισθήματα και πραγματικότητες. Ο ίδιος υπήρξε ένας από τους πλέον σοβαρούς συμβολιστές κατά την μοντέρνα και νεωτερική περίοδο της ανθρωπότητας. Δηλαδή, ένας από του σημαντικότερους καλλιτέχνες της πολιτικής.

Έτσι θα τον διατηρήσω στη μνήμη μου. Όσο για τον σοσιαλισμό, αυτός είναι μάλλον πλέον μια υπόθεση πολιτικού μετασυμβολισμού, ως θεμελιώδη αμφισβήτηση της υπαρξιακής αγωνίας.