Η ΑΕΡΟΠΕΙΡΑΤΕΙΑ ΣΤΗ ΛΑΡΝΑΚΑ 38 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ..

 Μνήμες από την πολύνεκρη

αεροπειρατεία του 1978

Η ιλαροτραγική ιστορία της αεροπειρατείας του αιγυπτιακού επιβατικού αεροσκάφους σήμερα, με το αίσιο τέλος, έφερε στη μνήμη μια τραγική ιστορία που είχε συμβεί τον Φεβρουάριο του 1978 και είχε προκαλέσει κρίση στις σχέσεις Κύπρου-Αιγύπτου 

Στις 18 Φεβρουαρίου 1978, στο ξενοδοχείο «Χίλτον» της Λευκωσίας, η οποία μετρούσε ακόμα τις πληγές της από την τουρκική εισβολή, μόλις τριάμισι χρόνια πριν, φιλοξενείτο η σύνοδος του Κινήματος Αφροασιατικής Αλληλεγγύης, αντιπρόεδρος του οποίου ήταν ο αρχηγός του σοσιαλιστικού κόμματος της ΕΔΕΚ Βάσος Λυσσαρίδης. 

  Στις 11.20 το πρωί δύο ένοπλοι Άραβες, ο 28χρονος Ιορδανός Σαρί Μοχάμ Κατάρ και ο 26χρονος Κουβεϊτιανός Ζαγιέτ Άλι, μπήκαν στην αφύλακτη αίθουσα της συνεδρίασης και δολοφόνησαν εν ψυχρώ τον Αιγύπτιο γενικό γραμματέα της Κίνησης, Γιουσέφ ελ Σεμπάι, προσωπικό φίλο του πρόεδρου της Αιγύπτου Ανουάρ Ελ Σαντάτ, σε μια κίνηση που είχε στόχο να καταδείξει την αντίθεση των «σκληρών» Αράβων στις συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ το 1976 μεταξύ της Αιγύπτου και του Ισραήλ με τις ευλογίες των ΗΠΑ.

  Αμέσως μετά, οι δύο ένοπλοι συνέλαβαν αρκετούς από τους συνέδρους (ανάμεσά τους και τον Βάσο Λυσσαρίδη), τους έθεσαν υπό ομηρία και απαίτησαν από την κυπριακή κυβέρνηση να τους εξασφαλίσει αεροπλάνο για το εξωτερικό. Ο υπουργός Εσωτερικών και Άμυνας Χριστόδουλος Βενιαμίν, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα διαπραγματευτή, κρατήθηκε και αυτός ως όμηρος.

  Η κυβέρνηση του προέδρου Σπύρου Κυπριανού υπέκυψε στις πιέσεις και στις 13.40 οι δύο τρομοκράτες μαζί με τους 14 ομήρους τους (12 Άραβες, ο Βενιαμίν και ο Λυσσαρίδης) επιβιβάστηκαν σε λεωφορείο με προορισμό το αεροδρόμιο της Λάρνακας. Εκεί, έπειτα από νέες διαπραγματεύσεις, επιβιβάστηκαν σε αεροπλάνο των Κυπριακών Αερογραμμών και στις 20.20 αναχώρησαν προς άγνωστη κατεύθυνση. Μαζί τους είχαν μόνο τους 12 Άραβες ομήρους, καθώς νωρίτερα είχαν απελευθερώσει τους δύο Κύπριους πολιτικούς.

  Αρχικά, το αεροπλάνο κατευθύνθηκε στη Λιβύη, στη συνέχεια πέρασε πάνω από την Κρήτη και κατόπιν πέταξε πάνω από τη Σαουδική Αραβία. Κανένα αεροδρόμιο δεν του επέτρεψε να προσγειωθεί, παρά τις προσπάθειες που έγιναν και προς άλλες χώρες.

   Το αεροπλάνο άρχισε να ξεμένει από καύσιμα και τελικά προσγειώθηκε μόνο για ανεφοδιασμό στο Τζιμπουτί.   Ακολούθως, κατευθύνθηκε προς Βορρά και στις 17.30 το απόγευμα της επομένης, 19ης Φεβρουαρίου 1978, προσγειώθηκε στη Λάρνακα. Αμέσως ξεκίνησε νέος γύρος διαπραγματεύσεων, αυτήν τη φορά με την παρουσία του προέδρου Κυπριανού. Οι διαπραγματεύσεις βρίσκονταν σε προχωρημένο στάδιο, όταν στο αεροδρόμιο έκανε την εμφάνισή του μεταγωγικό C-130 της Πολεμικής Αεροπορίας της Αιγύπτου. Του παραχωρήθηκε άδεια προσγείωσης, επειδή μετέφερε εκπρόσωπο της κυβέρνησης του Καΐρου. Ο τότε Κύπριος πρόεδρος ήταν τόσο σίγουρος ότι το μεταγωγικό μετέφερε αξιωματούχο της αιγυπτιακής κυβέρνησης, που έστειλε υπουργό να τον υποδεχθεί στο αεροδρόμιο με ανθοδέσμη.

  Από αυτό το σημείο και μετά οι εξελίξεις ήταν απρόβλεπτες και καταιγιστικές. Οι κυπριακές Αρχές με έκπληξή τους διαπιστώνουν ότι το αεροπλάνο μεταφέρει έναν λόχο Αιγύπτιων κομάντο, με προφανή σκοπό τη διενέργεια επιχείρησης για την απελευθέρωση των ομήρων. Το διατάζουν να απογειωθεί και να επιστρέψει στη βάση του. Οι Αιγύπτιοι, όχι μόνον δεν υπακούν, αλλά ξεκινούν επιθετική ενέργεια κατά του αεροπλάνου των Κυπριακών Αερογραμμών.

Πολύνεκρη επιχείρηση

  Αφού μετακίνησαν βίαια το αυτοκίνητο της πολιτικής αεροπορίας από την πίσω πόρτα του στρατιωτικού αεροπλάνου, ένα τζιπ με τέσσερις στρατιώτες που ήταν οπλισμένοι με μπαζούκας κατέβηκε από τη ρόμπα του C-130 και κατευθύνθηκε προς το κυπριακό αεροπλάνο, ενώ άλλοι κομάντο κινήθηκαν επιθετικά προς διάφορες κατευθύνσεις.

  Η αντίδραση της Εθνικής Φρουράς -που βρισκόταν από την πρώτη στιγμή σε ετοιμότητα- υπήρξε άμεση. Με αρχηγό της επιχείρησης τον διοικητή του 395 τάγματος πεζικού Ανδρέα Ιωσηφίδη, η Ε.Φ. με αστραπιαία ενέργεια χτύπησε το τζιπ των Αιγύπτιων πριν αυτό προλάβει να κατευθυνθεί προς το κυπριακό αεροπλάνο, ενώ το αιγυπτιακό μεταγωγικό κυριολεκτικά διαλύθηκε από τις επαναληπτικές βολές βαρέων όπλων της Εθνικής Φρουράς. Το κυπριακό αεροπλάνο υπέστη επίσης μεγάλες καταστροφές.

  Ο απολογισμός ήταν βαρύς: 15 Αιγύπτιοι καταδρομείς και ένας Κύπριος υπάλληλος του αεροδρομίου έχασαν τη ζωή τους, 16 Αιγύπτιοι κομάντο και 7 εθνοφρουροί τραυματίστηκαν, ενώ οι υπόλοιποι Αιγύπτιοι καταδρομείς αιχμαλωτίστηκαν -ανάμεσά τους και ο επικεφαλής ταξίαρχος.

Αποτυχημένο «Έντεμπε»

  Ήταν προφανές πως οι Αιγύπτιοι προσπάθησαν να μιμηθούν την επιχείρηση Ισραηλιτών κομάντο, οι οποίοι τον Ιούλιο του 1976 είχαν απελευθερώσει με στρατιωτική ενέργεια στο αεροδρόμιο Έντεμπε της Καμπάλα στην Ουγκάντα 103 ομήρους εβραϊκής καταγωγής σε αεροπλάνο της Air France.

  Οι απώλειες των Ισραηλινών ήταν τότε ένας νεκρός: ο επικεφαλής των κομάντο, ταξίαρχος Γιονάταν Νετανιάχου (αδελφός του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου). Ο Νετανιάχου έπεσε νεκρός, αφού ήταν ο τελευταίος που εγκατέλειψε το πεδίο της μάχης, εξασφαλίζοντας την ασφαλή διαφυγή των ομήρων και των ανδρών του.

Διπλωματική ψυχρότητα

  Μετά τη λήξη της αιματηρής σύγκρουσης στο αεροδρόμιο της Λάρνακας, ξέσπασε διπλωματική κρίση μεταξύ των δύο πρώην φιλικών χωρών.

  Ο τότε πρόεδρος της Αιγύπτου Ανουάρ Ελ Σαντάτ αποφάσισε τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων, ενώ σ' ένα πρωτοφανές παραλήρημα είχε αποκαλέσει τον Σπύρο Κυπριανού «νάνο» και τον απείλησε ότι «θα πληρώσει για την προδοτική απόφασή του, που κατέληξε στον θάνατο μερικών παιδιών μας».

  Βέβαια, η διεθνής κοινότητα επέκρινε τη στάση του Αιγύπτιου προέδρου να επέμβει σε μια ξένη χώρα χωρίς την άδειά της. Ο Αραφάτ διεμήνυσε τότε στον Κυπριανού: Αν καταδικαστούν (οι αεροπειρατές), να τους εκτελέσετε.

  Τις επόμενες μέρες ο υφυπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου Μπούτρος Γκάλι (ο μετέπειτα γ.γ. του Ο.Η.Ε.) κατέφθασε στη Λάρνακα για να παραλάβει τους αιχμαλώτους και τους νεκρούς Αιγύπτιους στρατιώτες.

 Οι δύο δολοφόνοι του Γιουσέφ ελ Σεμπάι

δικάστηκαν και καταδικάστηκαν σε θάνατο, ποινή που μετατράπηκε αργότερα σε ισόβια.

 Τελικά, απελάθηκαν από την Κύπρο. Οι διπλωματικές σχέσεις Κύπρου και Αιγύπτου αποκαταστάθηκαν το 1984 από τον τότε νέο πρόεδρο της γειτονικής χώρας, Χόσνι Μουμπάρακ.