GREXIT

 Κι όμως μπορεί η Ελλάδα ακόμη να διαλύσει την Ευρωζώνη αν δεν συμβιβαστεί..

Το ξεχασμένο για αρκετό καιρό “Grexit” κάνει την επανεμφάνισή του, με εκατοντάδες αναφορές στον εγχώριο και διεθνή Τύπο, μετά την απόφαση του πρωθυπουργού για επίσπευση της εκλογής Προέδρου, που πιθανότατα οδηγεί τη χώρα σε πρόωρες εκλογές. Ακόμη, όμως, και αν αναλάβει τις τύχες της χώρας μια αντιμνημονιακή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα είναι τελικά υποχρεωμένες να αναζητήσουν ένα συμβιβασμό, καθώς ακόμη και σήμερα το “Grexit” θα μπορούσε να τινάξει στον αέρα την ευρωζώνη. 


Υποστηρίζεται από πολλούς ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μπορούν σήμερα να διαχειριστούν μια έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, καθώς: - η νομισματική ένωση έχει «θωρακιστεί» με νέους μηχανισμούς, όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας και η τραπεζική ένωση, - οι χώρες της περιφέρειας έχουν σταθεροποιηθεί, - η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι έτοιμη να κάνει ό,τι χρειασθεί για να προστατέψει αδύναμες χώρες από επιθέσεις των αγορών και - τα ελληνικά ομόλογα έχουν πάψει προ πολλού να αποτελούν μια «τοξική» απειλή για τις μεγάλες τράπεζες της ευρωζώνης, αλλά και για τις αγορές, όπου το διαπραγματεύσιμο ελληνικό χρέος είναι της τάξεως των 35 δισ. ευρώ. 

 Σε αυτό το πλαίσιο, λέγεται ότι η ευρωζώνη θα μπορούσε να αντέξει όχι μόνο μια «βελούδινη» έξοδο της Ελλάδας (βάσει συμφωνίας, που θα προβλέπει επάνοδο λίγα χρόνια αργότερα, όταν θα αποκατασταθεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας), αλλά ακόμη και τον εξαναγκασμό της Ελλάδας σε έξοδο, μέσω της επιβολής χρηματοδοτικής ασφυξίας από την ΕΚΤ, που θα υποχρέωνε την ελληνική κυβέρνηση να στραφεί σε εθνικό νόμισμα. 

Θα μπορούσε, λέγεται, να αντέξει η ευρωζώνη ακόμη και μια μονομερή πράξη κήρυξης στάσης πληρωμών και επανόδου στη δραχμή από την ελληνική κυβέρνηση. Το πρόβλημα, λένε οι εισηγητές αυτών των απόψεων, δεν θα το είχε η ευρωζώνη, αλλά η Ελλάδα. Στην πραγματικότητα, όμως, η ευρωζώνη δεν είναι όσο θωρακισμένη φαίνεται. Αντίθετα, σε οποιαδήποτε περίπτωση μη συμφωνημένης εξόδου της Ελλάδας θα ήταν εκτεθειμένη σε ένα σενάριο ταχύτατης κατάρρευσης: 

- Η «αχίλλειος πτέρνα» του Ευρωσυστήματος είναι το σύστημα εκκαθάρισης πληρωμών Target, μέσω του οποίου οι εθνικές κεντρικές τράπεζες με πλεόνασμα ρευστότητας καλύπτουν τις «τρύπες» των ελλειμματικών εθνικών κεντρικών τραπεζών. Αυτές οι χρηματοδοτικές ροές καταγράφονται ως δανεισμός των ελλειμματικών τραπεζών από την ΕΚΤ και, αντίστροφα, ως απαιτήσεις των πλεονασματικών κεντρικών τραπεζών από την ΕΚΤ, η οποία λειτουργεί ως ενδιάμεσος εγγυητής αυτών των συναλλαγών. 

- Όπως έχει επισημάνει κατ’ επανάληψη ο Γερμανός καθηγητής και πρόεδρος του Ινστιτούτου IFO, Χανς Βέρνερ Σιν, μετά το ξέσπασμα της κρίσης του 2008, οι ελλειμματικές τράπεζες της ευρωζώνης χρηματοδοτήθηκαν με τεράστια ποσά και συνεχίζουν να διατηρούν μεγάλα ανοίγματα έναντι της ΕΚΤ, τα οποία έχουν χρηματοδοτηθεί από τις πλεονασματικές κεντρικές τράπεζες, κυρίως δηλαδή την Μπούντεσμπανκ και την κεντρική τράπεζα της Ολλανδίας.

 - Για αυτά τα ανοίγματα, που σήμερα στην περίπτωση της Ελλάδας ανέρχονται σε 45 δισ. ευρώ, δεν έχει οριστεί θεσμικά ότι πρέπει σε τακτά διαστήματα να καλύπτονται (στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, αυτό γίνεται κάθε Απρίλιο, όπως έχει αναφέρει ο Σιν), ούτε έχει προβλεφθεί πώς θα εκκαθαριστούν, σε περίπτωση διάλυσης της ευρωζώνης, αφού ουδείς είχε προβλέψει αυτό το ενδεχόμενο.

 - Σε περίπτωση «ανώμαλης» εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη, το ζήτημα των ανοιγμάτων στο Target, δηλαδή ουσιαστικά του χρέους της Τράπεζας της Ελλάδος και των εμπορικών τραπεζών προς το Ευρωσύστημα, θα δημιουργήσει θεσμικό χάος στην ευρωζώνη: προφανές είναι ότι, σε περίπτωση στάσης πληρωμών από το Δημόσιο, η Τράπεζα της Ελλάδος και οι εμπορικές τράπεζες της χώρας μας δεν θα μπορούσαν παρά να δηλώσουν αδυναμία πληρωμής των υποχρεώσεών τους στο Ευρωσύστημα. Τυπικά, αυτό θα έπρεπε να εγγραφεί ως απώλεια της ΕΚΤ και, δεδομένου ότι διατηρεί πολύ χαμηλά ίδια κεφάλαια για απορρόφηση ζημιών, η Ευρωτράπεζα θα περνούσε σε αρνητική καθαρή θέση και θα ήταν υποχρεωμένη να ζητήσει από τα κράτη-μέλη που μετέχουν στο κεφάλαιό της να την ενισχύσουν. 

- Αυτό θα έθετε ένα πολύ σοβαρό πολιτικό πρόβλημα για τις πλεονασματικές χώρες, ιδίως για τη Γερμανία, που έχει και τη μεγαλύτερη συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο της ΕΚΤ. Το γερμανικό κοινοβούλιο θα καλούνταν να εγκρίνει μια πληρωμή δισεκατομμυρίων ευρώ για να πληρωθεί το ελληνικό «φέσι» στην ΕΚΤ, κάτι που θα προκαλούσε οξύτατες πολιτικές και κοινωνικές αντιδράσεις και θα έφερνε αναπόφευκτα την κυβέρνηση μπροστά στο δίλημμα αν αξίζει να μείνει η Γερμανία στο ευρώ, αν θα είναι υποχρεωμένη να καλύπτει τέτοια ελλείμματα. Το δίλημμα δεν έχει εύκολη απάντηση: αν το «φέσι» στην ΕΚΤ από την Ελλάδα θα ήταν ένα σχετικά χαμηλό ποσό, δεν θα ίσχυε το ίδιο για μελλοντικά «φέσια» από την Ιταλία ή την Ισπανία. 

Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, η αποχώρηση ενός κράτους-μέλους από την ευρωζώνη θα δημιουργούσε υπαρξιακή αμφισβήτηση της νομισματικής ένωσης και πιθανόν να οδηγούσε στη διάλυσή της, αν ληφθεί υπόψη το κλίμα που έχει διαμορφωθεί στις πλεονασματικές χώρες, όπου η κοινή γνώμη αντιδρά έντονα στην κάλυψη χρεών των αδύναμων οικονομιών από τις ισχυρότερες. 

Από αυτή την άποψη, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα μπορούσαν μεν να διαπραγματευθούν σκληρά με μια μελλοντική αντιμνημονιακή κυβέρνηση στην Ελλάδα, αλλά δεν θα μπορούσαν να επιτρέψουν αυτή η διαπραγμάτευση να οδηγήσει στο “Grexit”. Απείρως προτιμότερος θα ήταν, σε κάθε περίπτωση, ένας συμβιβασμός… 
Moneytimes