ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΘΟΡΙΚΟΥ

Αχαριστία στην Ιστορία

και τους προγόνους

Κώστας Μπετινάκης
Βρίσκομαι λοιπόν, σε ένα από τα αρχαιότερα θέατρα της Ευρώπης. Που ωστόσο είναι εντελώς αφημένο, παραμελημένο... Ανεβαίνω προσεκτικά τα πέτρινα σκαλοπάτια, κάθομαι σε μια θέση στις κερκίδες... Αγγίζω αχόρταγα τις πέτρες και αναλογίζομαι...

  Η θέα που βλέπω μαγευτική. Η θάλασσα στ΄ αριστερά, και ο όγκος του υπόγεια σκαμμένου βουνού των μεταλλείων στα δεξιά. Και μπροστά μου η ορχήστρα που είχε φιλοξενήσει παραστάσεις αλλά και συγκεντρώσεις των δημοτών…
  Πώς βρέθηκα εδώ; Μα χάρη σ΄ έναν ανατολικο-γερμανό (*) φίλο Έρχαρτ, που έρχεται σχεδόν κάθε χρόνο στη χώρα. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, είχε φέρει μαζί του κι έναν συνάδελφό του να του δείξει την Ελλάδα. Και μετά το αρχαίο θέατρο στο Λαύριο, το Σούνιο…

 
  Για να φτάσεις στο αρχαίο θέατρο, δεν υπάρχει πινακίδα στο δρόμο προς το Λαύριο. Μόνον αν τύχει να στρίψεις προς τις εγκαταστάσεις της ΔΕΗ, υπάρχει μια «διακριτική πινακίδα».
  Ο χώρος είναι εγκαταλειμμένος. Αφρούρητος. Τα συρματοπλέγματα περιβάλλουν ένα μέρος του, υπάρχει και πόρτα που είναι κλειστή μεν, αλλά από ‘κει και πέρα τίποτα. Δεν υπάρχει άλλη περίφραξη…
 
  Ο Άγγλος περιηγητής Christopher Wordsworth (1807-1885) περιγράφει : «Η απόσταση από την Ανάφλυστο, στα δυτικά της χερσονήσου, μέχρι τον Θορικό, στην ανατολική ακτή του ακρωτηρίου, ήταν εξήντα στάδια. Διασχίζουμε τώρα τη χώρα και φτάνουμε ως την ανατολική ακτή. Κατευθυνόμαστε προς τον Θορικό. Οι λόφοι είναι κατάσπαρτοι με χαμηλούς κέδρους. Το έδαφος όπου βαδίζουμε είναι στρωμένο με πολυκαιρισμένους σωρούς σκουριάς από το αργυρό μετάλλευμα με το οποίο ήταν κάποτε εμπλουτισμένο το χώμα.»
 
Ο αρχαιολογικός χώρος
 
  Το σημαντικότερο αξιοθέατο του αρχαιολογικού χώρου του Θορικού, είναι το αρχαίο θέατρο το οποίο πιστεύεται πως είναι το αρχαιότερο σωζόμενο σήμερα στην Ελλάδα.

 
Χρονολογείται μεταξύ του 525 και 480 π.Χ. και αποτελείται από ορθογώνια ορχήστρα και 21 σειρές καθισμάτων. Στην ανατολική πλευρά του λόφου βρίσκεται ο μεγαλύτερος θολωτός τάφος της Μυκηναϊκής περιόδου και κοντά στην κορυφή του λόφου βρίσκονται τα ερείπια των υπόλοιπων τάφων.
 
  Ο Θορικός ήταν ένας από τους αρχαιότερους οικισμούς της Αττικής και ένα από τα αρχαιότερα ναυτικά φρούρια της. Φέρεται να κατοικείται από την τέταρτη χιλιετία π.Χ. Κατά τους κλασικούς χρόνους αποτελούσε την πρωτεύουσα του δήμου Θορικίων που βρισκόταν στο σημερινό λόφο Βελατούρι προς την βόρεια και νότια σχηματιζόμενες μικρές πεδιάδες. Ο δε λιμένας του Θορικού, στον ομώνυμο σήμερα όρμο, εμφάνιζε μεγάλη κίνηση διαμετακομιστικού εμπορίου, ιδίως ξυλείας και μετάλλων.
  Η ιδιαιτερότητα του αρχαίου θεάτρου, βρίσκεται στο ιδιόμορφο ελλειψοειδές σχήμα του σε αντίθεση με την ημικυκλική κατασκευή των νεότερων σε χρονολογία θεάτρων. Ήταν το επίκεντρο του αρχαίου Δήμου του Θορικού, που ανήκε στην πόλη-κράτος των Αθηνών και χρησιμοποιείτο όχι μόνο για παραστάσεις, αλλά και για συνεδριάσεις των πολιτών του Δήμου.
 
   Αξιοσημείωτη είναι η μορφή της ορθογωνικής ορχήστρας, που καμπυλώνεται μόνο στις πλάγιες απολήξεις της και φέρνει στον νού τις πρωιμότερες γνωστές ορχήστρες, οι οποίες φαίνεται ότι ήταν μάλλον ορθογώνικες παρά κυκλικές.
  Στον χώρο του θεάτρου υπήρχε μικρός ναός του θεού Διονύσου, καθώς και δωμάτια για την διαμονή των ηθοποιών. Στην ανατολική πλευρά υπάρχει μία μεγάλη αίθουσα με κερκίδες διπλού επιπέδου λαξευμένες στο βράχο, που ήταν πιθανώς τόπος συγκέντρωσης και προετοιμασίας των θεμάτων που επρόκειτο να συζητηθούν στις συνελεύσεις του Δήμου.
 
  Βόρεια του θεάτρου υπάρχει ο λόφος Βελατούρι που στην κορυφή του φιλοξενεί θολωτούς τάφους της μυκηναϊκής περιόδου (1.600-1.100 π.χ.). Μέχρι στιγμής έχουν ανακαλυφθεί πέντε (ο ένας μεγαλύτερος από τον άλλον) με πλήθος από κτερίσματα στο εσωτερικό τους, ενώ όλη η γύρω περιοχή είναι γεμάτη από αρχαιολογικά ευρήματα που μαρτυρούν τον έντονο εποικισμό ενός μεγάλου λατρευτικού κέντρου της ευρύτερης περιοχής στην εποχή εκείνη.
  Τα ευρήματα όμως δεν σταματούν εδώ. Δίπλα ακριβώς από το αρχαίο θέατρο, στέκει ίσως ένα από τα αρχαιότερα «πλυντήρια» μεταλλεύματος του 6ου αιώνα π.Χ. Τα «πλυντήρια» είναι ειδικές κατασκευές των αρχαίων μεταλλευτών, στις οποίες μεταφέρονταν τα μεταλλεύματα μετά την εξόρυξη, το θρυμματισμό και το κοσκίνισμά τους, για τον εμπλουτισμό τους, δηλαδή για να καθαριστούν ακόμη καλύτερα.
  Ο χώρος αυτός αποτέλεσε την κύρια πηγή χρηματοδότησης των σχεδίων της Αθήνας κατά τον «χρυσό αιώνα» της πόλης. Το συγκεκριμένο μεταλλείο, μαζί με τα υπόλοιπα μεταλλεία της περιοχής έδιναν στην πόλη της Αθήνας, 750 τάλαντα τον χρόνο με τα οποία ο Θεμιστοκλής χρηματοδότησε τον περίφημο στόλο της πόλης.
  Σημείωση : Αφιερωμένο εξαιρετικά στον λαλίστατο υπουργό Πολιτισμού, μαζί με την πρόσκληση να το επισκεφθεί..
---- (*) Ρώτησα λοιπόν τον Έρχαρτ, αν μετά από τόσα χρόνια ενοποίησης, έχουν εξομοιωθεί και οι μισθοί στη Γερμανία. "Ούτε λόγος να γίνεται. Οι ανατολικογερμανοί υπάλληλοι έχουν μισθούς που δεν ξεπερνούν το 80% των δυτικογερμανών", μου απάντησε.
 Κι ύστερα περιμένουμε δικαιοσύνη από τους γερμαναράδες στη χώρα μας...