ΤΟ ΠΑΣΟΚ ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ Ή Ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ

Ευγένιος Ανδρικόπουλος

Δεν ξέρω αν το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου υπήρξε πολιτικό προϊόν της ανάγκης ή κάποιας τυχοδιωκτικής επιλογής αμφοτέρων των μερών.  Των δημιουργών ή των εκλογέων του. Εκείνο που με ασφάλεια γνωρίζω είναι πως η σύστασή του καταγράφεται εν μέσω μιας ταραγμένης περιόδου που αφ’ ενός χαρακτηριζόταν από τον φόβο της πολιτειακής υποτροπής σε στυγνότερο δικτατορικό καθεστώς και αφ’ ετέρου από τον απόηχο της απώλειας του ημίσεως της καθημαγμένης μεγαλονήσου.

Γεγονός που σε συνδυασμό,(μπορεί υπό τον επιθανάτιο ρόγχο της, αλλά ακόμη εν ζωή), με την παρουσία της ΕΔΗΚ του Γιώργου Μαύρου, εξηγεί το μουδιασμένο 13% που έλαβε κατά τις πρώτες εκλογές ο Ανδρέας ο οποίος :

Τροτσκιστής κατά την πολιτική του θέση αντελήφθη ακαριαία πως για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλιά πολύ, κι άρχισε να φυτεύει σε γόνιμο κοινωνικό έδαφος τον σπόρο του κόμματος που έμελλε να κυβερνήσει την Ελλάδα για δεκαετίες , χρησιμοποιώντας το αλέτρι των κλαδικών και τοπικών οργανώσεων.

Στην πραγματικότητα είχε δομικά αντιγράψει την αριστερά από την οποία στην συνέχεια εγκολπώθηκε ένα πλήθος πολιτικών συνθημάτων με τα στελέχη της στον συνήθη ρόλο της διαμαρτυρίας.. Να φωνασκούν για την λογοκλοπή δίχως ούτε ψήγμα αυτοκριτικής για την απώλεια έμψυχου πολιτικού υλικού..

Κυριαρχούσαν έτσι κατά τις σύντομες προεκλογικές περιόδους τα γνωστά: «Εξω από την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ»,  «η Ελλάς δεν είναι νομαρχία των Βρυξελλών» και πέρα και πάνω απ’ όλα εκείνο που κολάκευε το εθνικό «υπερεγώ» όλων των Ελλήνων.. «Η Ελλάς ανήκει στους Έλληνες..» Άπαντα ωστόσο προκαλούσαν ρίγη ενθουσιασμού κάνοντας γκελ στ’ αυτιά των δημοκρατικών πολιτών που εξ αιτίας της προηγηθείσας βιαιότητας των συνταγματαρχών  είχαν αρχίσει να υποτάσσονται στην ανελεύθερη μοίρα τους. Το ρεύμα «αλλαγής» πλέον ήταν  ορατό δια γυμνού οφθαλμού στους δρόμους των άστεων.

Η αλήθεια είναι πως σε ότι τουλάχιστον αφορούσε το ΝΑΤΟ, ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε ήδη υπερακοντιστεί από τον μεγάλο αντίπαλό του τον Κωσταντίνο Καραμανλή με απόφαση του οποίου είχαμε οικειοθελώς αποχωρήσει από το στρατιωτικό σκέλος του. Κατηγορήθηκε σφοδρά εξ αυτού, αλλά και των αιφνίδιων κρατικοποιήσεών του, από στελέχη της δεξιάς ως σοσιαλμανής.. (ιδία για την περίπτωση της Ολυμπιακής και όχι τόσο του Ανδρεάδη επί της οποίας υπέβοσκε και η προσωπική αντεκδίκηση..)

Κατά το δεύτερο όμως, την ΕΟΚ, αν και η σύγχρονη ιστορία τον δικαίωσε πανηγυρικά , υποχρεώθηκε σε πολιτικούς συμβιβασμούς και σε σύμπτυξη ιδεολογικών θέσεων για να καταλήξει μαχόμενος διορθωτικά επί των εφήμερων λεπτομερειών της επαχθούς σύμβασης που αρχικά απεμπολούσε.

Μια από τις μάχες του, τον έφερε από τις Βρυξέλλες νικητή με τρόπαια τα γνωστά σε όλους ΜΟΠ.. Τον Δούρειο  Ίππο της ΕΟΚ επειδή δι αυτών πολύ αργότερα αποδομήθηκε  σχεδόν ολόκληρος ο παραγωγικός μας ιστός. Κάτι σαν distress fun ήταν.. Δεχόμασταν χρήματα που η κεντρική εξουσία των Βρυξελλών παραχωρούσε αφειδώς, αλλά με το βαρύ αντίτιμο της καταστροφής παραδοσιακών εστιών απασχόλησης όπως για παράδειγμα τα ναυπηγεία, η υποδηματοποιΐα και  η τσιμεντοβιομηχανία ή η μεταποίηση.. Για να καταστούμε εκόντες άκοντες οι σερβιτόροι και οι κηπουροί της Ευρώπης.. Και ως να μην επαρκούσε αυτό, φορτώθηκε αναιτίως και δια μιας, την εξυγίανση του μεγαλύτερου ίσως σκανδάλου από καταβολής του νεοελληνικού κράτους.

Τις προβληματικές επιχειρήσεις που είχαν δια των κρατικών δανείων συστήσει μια σειρά από επιχειρηματικά καρακόλια επί υπουργίας Μητσοτάκη και υφυπουργίας Έβερτ στο Συντονισμού. (τα δάνειά τους πληρώνουμε ακόμη και σήμερα) Στην ουσία επρόκειτο για τα κουφάρια  απηρχαιομένων και ημιδιαλυμένων επιχειρήσεων (πλούσιων ωστόσο βιομηχάνων) με χιλιάδες εργάτες οι οποίοι αν έκλειναν, θα ρίχνονταν στην χωματερή της ανεργίας. (την ίδια στιγμή τα καρακόλια ξεκοκάλιζαν τα κλοπιμαία στα Ελβετικά σαλέ..) Και ανά τακτά  χρονικά διαστήματα με τους εργαζόμενους σε καθεστώς ομηρίας, εκβίαζαν τις κυβερνήσεις για δανεικά κι αγύριστα. (Λαδόπουλος Πάτρα)

Όχι μόνον δεν τις έκλεισε απαιτώντας εν ονόματι του λαού την επιστροφή των ληστευθέντων, αλλά πολλές απ’ αυτές τις ενέταξε στον ευρύτερο δημόσιο τομέα μεταθέτοντας τις δαπάνες διατήρησής τους στο δημόσιο. «Το να στερήσεις από ένα άνθρωπο τη δουλιά είναι σαν να του αφαιρείς τον αγέρα που αναπνέει» είχε σε μια από τις άπειρες συνεντεύξεις του πει. Μόνο που κατά τον τρόπο αυτό πέραν των στρατηγικών επιχειρήσεων κοινωφελούς χαρακτήρα που το δημόσιο όφειλε το δίχως άλλο να κατέχει, διογκωνόταν από τους υπαλλήλους κάθε τυχάρπαστου ή τυχοδιώκτη επιχειρηματία ο οποίος: Έκλεινε την επιχείρησή του προκειμένου να την εντάξει στις υπό εκκαθάριση προβληματικές και να εξαχθεί κατόπιν λευκός ως περιστερά ξανά στα οικονομικά πεδία της αρπαχτής!! 

Επρόκειτο κατά την άποψή μου για σοσιαλισμό αλλά ελληνικά όπου ο λαός αναλάμβανε ως σήμερα τα βάρη της οικονομικής εξυγίανσης του συστήματος –πολιτική δεν έγινε ποτέ- με το σύστημα να τον επιτηρεί και να τον μέμφεται όταν δεν απέδιδε. Κάτι σαν το τσιμπούρι στο λαιμό του αλόγου που ενώ το αφαιμάζει διαμαρτύρεται γιατί το άλογο έπαψε να καλπάζει

Μ’ αυτά και μ’ αυτά η δημοφιλία του ήταν τεράστια ακόμη και μεταξύ των εχθρών του αφού για πρώτη φορά είναι η αλήθεια θρόϊζε στ’ αυτιά των Ελλήνων ένας πρωτόγνωρος άνεμος ίσως και υπέρμετρης δημοκρατίας που ο Ανδρέας Παπανδρέου τον μετουσίωνε σε θεσμό επί του κοινοβουλίου. Είχε ήδη εισέλθει στην εποχή πολιτικής εφηβείας του όπου δια του αναπτυξιακού νόμου του 1982 αποπειράτο να εξισορροπήσει τα ανισόρροπα. Πέραν από τη σοσιαλιστική «εξυγίανση» των προβληματικών έστρωνε το χαλί της Κεϋνσιανής αντίληψης στην εργασία που υπό τον φόβο των Σοβιέτ είχε υιοθετήσει ολόκληρη η άρχουσα τάξη της Ευρώπης για να αποφύγει τις επικίνδυνες εξεγέρσεις.

Πρόκειται για την βασικότερη αιτία αυτοπαγίδευσης του ΠΑΣΟΚ ανάμεσα σε πολιτικές αλλά και ιδεολογικές συμπληγάδες Η ιερότητα της εργασίας ίδιον του σοσιαλισμού που ευαγγελιζόταν από την μία, με τις εναντίον της -υπό το δέλεαρ των κοινοτικών προγραμμάτων- καταστροφικές επιθέσεις της ΕΟΚ από την άλλη.

Το πρώτο προϋπέθετε έξοδο από το ευρωμπορντέλο και χάραξη νέας εθνικής οικονομικής στρατηγικής με τα οφέλη μακροπρόθεσμα και κυρίως άδηλα έναντι ενός λαού που τα ήθελε όλα εδώ και τώρα. Ενώ κατά το δεύτερο οι πρόσοδοι ήταν άμεσοι, χειροπιαστοί-το απαντήσαμε όλοι στην μεταμόρφωση της επαρχίας- κάτι που ήταν βέβαιο πως θα κεφαλαιοποιείτο πολιτικά στις κάλπες.

Επελέγη ο δεύτερος γιατί στην πραγματικότητα τρίτος δρόμος δεν υπήρξε ποτέ. Με όλες αυτές τις υποχρεώσεις πλέον, τα περί του σοσιαλισμού ιδανικά υποχώρησαν ατάκτως- δεν είμαι διόλου σίγουρος αν μεταξύ του εκλογικού σώματος υπήρξαν ποτέ- για να κυριαρχήσει η λογική του εν τη παλάμη και ούτω βοήσωμεν.

Κάπως έτσι αναδείχθηκε εκείνο το απεχθές σώμα των ελλήνων συνδικαλιστών της ιδιοτέλειας (όχι όλοι βεβαίως) και των κομματικών στρατών.. Ένθεν κακείθεν. Επειδή αντιγράφηκε πιστά και από την Νέα Δημοκρατία. Αυξήθηκε έτσι το χρέος που όμως οφείλουμε να παραδεχτούμε πως συγκρατείτο σε διαχειρίσιμα μεγέθη ως το 1989..  (αν δεν με απατά η μνήμη μου τοποθετείτο γύρω στο 45- 49% του ΑΕΠ από 24% που είχε παραληφθεί το 81). Και αυξήθηκε όχι τόσο εξ αιτίας του δανεισμού, αλλά γιατί μας είχε το Ευρωμπορντέλο αφαιρέσει υποχθόνια το δικαίωμα στην παραγωγή έτσι ώστε να εξισορροπείτο ανακουφιστικά το εμπορικό ισοζύγιο.

Για να έλθει το σημείο «0» του Κώστα Σημίτη από το οποίο το ΠΑΣΟΚ άρχισε να εκτρέπεται πλήρως των κανόνων του καταστατικού του χάρτη αν δεχτούμε πως προηγουμένως διέγραφε επί της πολιτικής απλώς μεθυσμένες τροχιές.. Τροχιές  που ωστόσο, πάντα επιδέχονταν διορθωτικών κινήσεων.

Πλέον το ΠΑΣΟΚ μετετάγη στο στρατόπεδο της νεοδεξιάς των χρηματοπιστωτικών οίκων ανοχής και πλην της ονομασίας αποκόπηκε οριστικά των πολιτικών του δεσμών με το παρελθόν. Κόντρα στον ιδρυτή και γεννήτορά του που υπό το σύνθημα «έριξες ένα χρυσόψαρο της γυάλας στην θάλασσα με τους καρχαρίες» κατήγγειλε σε κάθε ευκαιρία τον Καραμανλή για την ένταξή μας στην ΕΟΚ, ο πολιτικός διάδοχός του μας βύθισε έτι περισσότερο «χώνοντάς» μας ευθέως στα δόντια των καρχαριών. Στην ΟΝΕ»..

Αυτό ίσως σε κάποια άλλη χώρα να σήμανε το βίαιο ή ήπιο τέλος του συγκεκριμένου πολιτικού αρχηγού, επί της δικής μας όμως σήμανε το τέλος του λαού. Την ωμή λεηλασία του. Εκείνος δε εξελέγη δις στην πρωθυπουργία δικαιώνοντας ένα κορυφαίο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ που από το 1985 όταν επιμόνως ζητούσα απαντήσεις για την ανώδυνη ακόμη πολιτική εκτροπή του κόμματός τους, μου είχε πει ωμά το εξής παραλυτικό: «Σου είπε κανείς πως καταλάβαμε την εξουσία με επανάσταση!!»

Μια φράση κλειδί που άνοιγε οδό διαφυγής για την  σταδιακή απομάκρυνση της πολιτικής τους από τα λαϊκά στρώματα τα οποία ωστόσο δεν φαίνονταν να ανησυχούν.. Το επανεξέλεξαν υπό τον τρόμο της δεξιάς και υπό την λογική του μη χείρον βέλτιστο.. Κι επειδή εκείνη η φράση είχε μείνει μετέωρη στ’ αυτιά μου, ήλθε μια ελληνίδα κοινοτική επίτροπος και την ολοκλήρωσε προσγειώνοντάς με ανωμάλως έξω από την εκκλησία του Αγίου Διονυσίου στο Κολονάκι..

Αργά την νύχτά των τρίτων κατά σειρά εκλογών του βρώμικου 89 όταν πλέον το εκλογικό δείγμα γραφής των Ελλήνων φωτογράφιζε οριακά τον Εφιάλτη, μου είπε απολύτως ψυχρά:   «Μία τους και μία μας».. Και για να το κάνει απολύτως καθαρό πρόσθεσε: «Μια θα κερδίζουν αυτοί και μια εμείς»!! Το πολιτικό δίπολο είχε ήδη στερεωθεί και αυτός που πλέον θα έβγαινε από τις εκλογές μόνιμα ηττημένος ήταν ο λαός..

 Ένας λαός που κατά την μετέπειτα πολιτική του διαδρομή κατάδειξε ότι η επιλογή του Πασόκ δεν ήταν πολιτική, αλλά αγχώδης, ευκαιριακή και σε πολλές περιπτώσεις ιδιοτελής.

Ένας λαός που λειτουργώντας κατά τον τρόπο αυτό διαμόρφωσε σχέσεις τυχοδιωκτισμού με τους εξουσιαστές του έτσι ώστε πια να μην διακρίνεται ποιος έκανε πρώτος τι. Η κότα τ’ αυγό ή τ’ αυγό την κότα.. Ο λαός το πολιτικό προσωπικό ή το πολιτικό προσωπικό τον λαό!!

Ένας λαός που ακόμη και σήμερα, τώρα, την εποχή των δικαστικών επιμελητών και των εξώσεων, αναζητεί λύσεις ατομικές και όχι συλλογικές..

 Ένας λαός ανερμάτιστος που ζούσε και εξακολουθεί τις πολιτικές ψευδαισθήσεις ενός ευαγούς καπιταλισμού των πολλαπλών ευκαιριών... ή των εθνικοσοσιαλιστικών υστεριών..

 
Δυστυχώς πράγματι επτωχεύσαμεν. Απο καιρού.. Πρωτίστως όμως πολιτισμικά..