Από τον Κώστα Μπετεινάκη
Ήταν ακριβώς πριν είκοσι χρόνια, που ένα πραξικόπημα συγκλόνιζε συθέμελα την άλλοτε πανίσχυρη Σοβιετική Ένωση, και υπήρξε η απαρχή της διάλυσης της σοβιετικής αυτοκρατορίας.
Η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, ήδη παράπαιε προσπαθώντας να εφαρμόσει ένα επαμφοτερίζον σύστημα που προσπαθούσε να ισορροπήσει μέσα σε νέες δομές μιας μεταρρύθμισης, που την είχε αγκαλιάσει ο παντοτινός εχθρός. Έτσι, αντί να καταρρεύσει το καπιταλιστικό σύστημα, όπως προβλεπόταν από τον γκουρού του κομμουνισμού, το Μαρξ, κατέρρευσαν σαν τραπουλόχαρτα οι κυβερνήσεις στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού.
Τραγικός πρωταγωνιστής μιας ανείπωτης τραγωδίας για την ανθρωπότητα –διότι εξέλιπεν γαρ το αντίπαλον δέος- ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ (Mikhail Sergeyevich), που επί έξι χρόνια αποπειράθηκε να δώσει «πιο ανθρώπινο πρόσωπο» σ’ ένα καθεστώς που ήδη είχε γνωρίσει την αποσταλινοποίηση, αλλά και το στράγγισμα, της απόπειρας ανανεωτικής περιόδου από Χρουστσόφ και επιγόνους.
Κι επειδή την ιστορία γράφουν πάντα οι νικητές, «ο κόσμος μπορεί να αναστενάξει με ανακούφιση. Το είδωλο του κομμουνισμού κατέρρευσε», είχε δηλώσει ο Μπορίς Γιέλτσιν, ο ηγέτης του ρωσικού.. ΚΚ, καθώς ξεδιπλώνονταν απίστευτα γεγονότα. Όταν είχε εκδιώξει τον πρώτο και τελευταίο πρόεδρο της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, από το γραφείο του.
Η φιγούρα του Γκορμπατσόφ, ο τελευταίος που έκλεισε την πόρτα μιας 92χρονης ιστορίας, λίγο πριν το σφύριγμα της λήξης είχε διατελέσει ηγέτης του ΚΚΣΕ, για να ανατραπεί ωστόσο από το πραξικόπημα των αποκληθέντων σκληροπυρηνικών κομμουνιστών, που έδρασε ωστόσο ως προβοκάτσια, στα σχέδια της Δύσης, που προωθούσε τον φιλόδοξο Γιέλτσιν στην εξουσία και τον μετασχηματισμό του καθεστώτος από κομμουνιστικό σε καπιταλιστικό…
Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, λοιπόν, ο τελευταίος ηγέτης του ΚΚΣΕ και τελευταίος πρόεδρος της Σοβιετικής Ένωσηςκαι οι πιο έμπιστοι συνεργάτες του, η σύζυγός του και οι πιο έμπιστοι συνεργάτες του είχαν κατορθώσει να επιζήσουν από την απόπειραπραξικοπήματος που είχε οργανώσει η KGB και η στρατιωτική ηγεσία της χώρας σε συνεργσία με το τότε υπουργείο Εσωτερικών. Όταν επέστρεφαν στη Μόσχα, από το εξοχικό του Γκοσμπατσόφ στην Κριμαία - όπου είχαν παραμείνει σε κατ΄οίκον περιορισμό, ήταν 22 Αυγούστου του 1991.
Τι οδήγησε όμως στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης; Και πότε ο κόσμος θα μάθει την αλήθεια για τα τραγικά εκείνα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία του κόσμου μας; Ίσως όταν οι πρωταγωνιστές –όσοι έχουν επιζήσει- αφήσουν να μελετήσουμε τα απόρρητα έγγραφα που έχουν στη διάθεσή τους.
Και ίσως όταν αποκαλυφθούν μερικοί μύθοι που κυκλοφορούν για τις σχέσεις του 80χρονου σήμερα Γκορμπατσόφ με τον τότε καγκελάριο της Ομοσπονδιακής Γερμανίας (Δυτικής μόνο τότε ακόμα) Χέλμουτ Κολ.
Τα περισσότερα έγγραφα της εξάχρονης διακυβέρνησης της πανίσχυρης ακόμα τότε ΕΣΣΔ, από τον Γκορμπατσόφ, τα πήρε μαζί του όταν υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το Κρεμλίνο μαζί με τις αναφορές των άμεσων συνεργατών του στην περίοδο της περιβόητης «περεστρόικα» (ανασυγκρότηση –ή μάλλον διάλυση) και «γκλάσνοστ» (διαφάνεια) Vadim Zagladin και Anatoly Chernyaev. Τα έχει δωρίσει στο ίδρυμα που δημιούργησε με το όνομά του και εκεί τα αναζητούν οι ερευνητές.
Όσοι έχουν διαβάσει κάποια από αυτά τα έγγραφα νομίζουν ότι ζουν κάποια πάρα πολύ ακρινή περίοδο. Ο ίδιος ο Γκορμπατσόφ χρησιμοποίησε κάποια από τα έγγραφα αυτά στα βιβλία του για να ξεγυμνώσει τους πολιτικούς του αντιπάλους που τον έδιωξαν από την εξουσία. Το σίγουρο όμως είναι ότι ο ρωσικός λαός δεν έχει κάποιες καλές αναμνήσεις από τον Γκορμπασόφ, που δεν κατόρθωσε να συγκεντρώσει ούτε το 1%, όταν δοκίμασε να κατέβει στις πρώτες «δημοκρατικές» εκλογές. Χωρίς να σημαίνει πολλά αυτό, μια και το σύστημα και τώρα -όπως πάντοτε- πάντα ελέγχεται απόλυτα από το Κρεμλίνο.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τους επαίνους των Δυτικών, προς τον «ηγέτη» εκείνον που δεν αντιστάθηκε βίαια στην ιδέα της διάλυσης στης Σοβιετικής Ένωσης.
Κι ο Κολ, είχε εκφράσει ότι ήταν ιδιαίτερα υποχρεωμένος στον Γκορμπατσόφ –σύμφωνα με τα έγγραφα αυτά- επειδή ο τότε σοβιετικός ηγέτης είχε αρνηθεί να στείλει σοβιετικά τανκς στο ανατολικό Βερολίνο το φθινόπωρο του 1989, για να σταματήσει την κατάρρευση του καθεστώτος της Ανατολικής Γερμανίας. Και το καλοκαίρι του 1990 Κολ και Γκορμπατσόφ είχαν διαπραγματευθεί την ενοποίηση των δύο Γερμανιών. Με αντάλλαγμα να προωθηθούν δισεκατομμύρια γερμανικά μάρκα για την ενίσχυση της σοβιετικής οικονομίας και του παραπαίοντα Γκορμπατσόφ –ή Γκόρμπι όπως τον αποκαλούσαν χαϊδευτικά τα δυτικά Μέσα.
Χαρακτηριστική των τελευταίων πολιτικών σκέψεων του Γκορμπατσόφ στη δύση της πολιτικής του εξουσίας είναι η επιστολή προς Κόλ:
Αγαπητέ Χέλμουτ
Αν και τα γεγονότα δεν πήγαν με τον τρόπο που αισθάνομαι πως θα ήταν σωστό και πιο προωθημένα, δεν έχω χάσει την ελπίδα ότι η προσπάθεια που ξεκίνησα πριν έξι χρόνια σταδιακά θα ολοκληρωθεί με επιτυχία και η Ρωσία μαζί με τις άλλες χώρες που αποτελούν μέρος της νέας Κοινοπολιτείας θα μεταμορφωθούν σε σύγχρονες και δημοκρατικές χώρες…
Δικός σου,
Μιχαήλ
ΕΞΙ ΧΡΟΝΙΑ Γκορμπατσόφ
11 ΜΑΡ 1985: ο Γκορμπατσόφ εκλέγεται γγ. του ΚΚΣΕ.
25 ΦΕΒ 1986: Προτείνει την καθιέρωση της γκλάσνοστ (ελευθερία λόγου- άποψης-Τύπου).
27 ΙΑΝ 1987: Ανακοινώνει την περεστρόϊκα για την σοβιετική οικονομία και την πολιτική.
07 ΜΑΪ 1987: Ιδρύεται η Δημοκρατική Ένωση –κόμμα αντιπολιτευόμενο
23 ΑΥΓ 1989: Κάτοικοι του Ταλίν και της Ρίγα σχηματίζουν αλυσίδα 600 χιλιομέτρων σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το σύμφωνο Χίτλερ- Στάλιν.
09 ΝΟΕ 1989: Πέφτει το τείχος του Βερολίνου.
03 ΔΕΚ 1989: Διάσκεψη της Μάλτας. Μπους και Γκορμπατσόφ ανακοινώνουν το τέλος του «Ψυχρού Πολέμου».
07 ΦΕΒ 1990: Στην ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΣΕ οι «κομμουνιστές» αποφασίζουν να ισχύσει προεδρικό σύστημα και να εγκαταλειφθεί το «μονοπώλειο» του ΚΚ.
11 ΜΑΡ 1990: Η Λιθουανία πρώτη ανακοινώνει την ανεξαρτησία της.
12 ΙΟΥΝ 1990: Η Ρωσική Ομοσπνδία ανακηρύσσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
16 ΙΟΥΛ 1990: Κολ και Γκορμπατσόφ ανακοινώνουν συμφωνία σύμφωνα με την οποία η ενοποιημένη Γερμανία μπορεί να αποτελεί μέλος του ΝΑΤΟ.
13-20 ΙΑΝ 1991: Απόπειρα πραξικοπήματος από τις κομμουνιστικές δυνάμεις στη Λιθουανία και Λετονία.
18-21 ΑΥΓ 1991: Απόπειρα πραξικοπήματος από σκληροπυρηνικούς κομμουνιστές και την KGB εναντίον του Γκορμπατσόφ.
06 ΝΟΕ 1991: Το ΚΚ τίθεται εκτός νόμου στη Ρωσική Ομοσπονδία.
08 ΔΕΚ 1991: Οι ηγέτες της Ρωσίας, Ουκρανίας και Λευκορωσίας δημιουργούν την Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (CIS) ανακηρύσσοντας ταυτόχρονα την οριστική διάλυση της ΕΣΣΔ.
25 ΔΕΚ 1991. Ο Γκορμπατσόφ παραιτείται από πρόεδρος της μη υφιστάμενης πλέον ΕΣΣΔ.
Μπορεί λοιπόν να συμπεριληφθεί ο Γκορμπατσόφ στους μεγάλους μεταρρυθμιστές του 2ού αιώνα; Ή μήπως συγκαταλέγεται στους μοιραίους πολιτικούς που οδήγησαν στη διάλυση μιας αυτοκρατορίας;
H απάντηση που δίνουν οι ιστορικοί είκοσι χρόνια μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ, κυμαίνεται ανάλογα με την πολιτική οπτική γωνία που βλέπουν τα γεγονότα.Αλλά, κυριαρχεί φυσικά –όπως πάντα- η άποψη των νικητών.
Ήταν ακριβώς πριν είκοσι χρόνια, που ένα πραξικόπημα συγκλόνιζε συθέμελα την άλλοτε πανίσχυρη Σοβιετική Ένωση, και υπήρξε η απαρχή της διάλυσης της σοβιετικής αυτοκρατορίας.
Η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, ήδη παράπαιε προσπαθώντας να εφαρμόσει ένα επαμφοτερίζον σύστημα που προσπαθούσε να ισορροπήσει μέσα σε νέες δομές μιας μεταρρύθμισης, που την είχε αγκαλιάσει ο παντοτινός εχθρός. Έτσι, αντί να καταρρεύσει το καπιταλιστικό σύστημα, όπως προβλεπόταν από τον γκουρού του κομμουνισμού, το Μαρξ, κατέρρευσαν σαν τραπουλόχαρτα οι κυβερνήσεις στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού.Τραγικός πρωταγωνιστής μιας ανείπωτης τραγωδίας για την ανθρωπότητα –διότι εξέλιπεν γαρ το αντίπαλον δέος- ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ (Mikhail Sergeyevich), που επί έξι χρόνια αποπειράθηκε να δώσει «πιο ανθρώπινο πρόσωπο» σ’ ένα καθεστώς που ήδη είχε γνωρίσει την αποσταλινοποίηση, αλλά και το στράγγισμα, της απόπειρας ανανεωτικής περιόδου από Χρουστσόφ και επιγόνους.
Κι επειδή την ιστορία γράφουν πάντα οι νικητές, «ο κόσμος μπορεί να αναστενάξει με ανακούφιση. Το είδωλο του κομμουνισμού κατέρρευσε», είχε δηλώσει ο Μπορίς Γιέλτσιν, ο ηγέτης του ρωσικού.. ΚΚ, καθώς ξεδιπλώνονταν απίστευτα γεγονότα. Όταν είχε εκδιώξει τον πρώτο και τελευταίο πρόεδρο της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, από το γραφείο του.
Η φιγούρα του Γκορμπατσόφ, ο τελευταίος που έκλεισε την πόρτα μιας 92χρονης ιστορίας, λίγο πριν το σφύριγμα της λήξης είχε διατελέσει ηγέτης του ΚΚΣΕ, για να ανατραπεί ωστόσο από το πραξικόπημα των αποκληθέντων σκληροπυρηνικών κομμουνιστών, που έδρασε ωστόσο ως προβοκάτσια, στα σχέδια της Δύσης, που προωθούσε τον φιλόδοξο Γιέλτσιν στην εξουσία και τον μετασχηματισμό του καθεστώτος από κομμουνιστικό σε καπιταλιστικό…
Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, λοιπόν, ο τελευταίος ηγέτης του ΚΚΣΕ και τελευταίος πρόεδρος της Σοβιετικής Ένωσηςκαι οι πιο έμπιστοι συνεργάτες του, η σύζυγός του και οι πιο έμπιστοι συνεργάτες του είχαν κατορθώσει να επιζήσουν από την απόπειραπραξικοπήματος που είχε οργανώσει η KGB και η στρατιωτική ηγεσία της χώρας σε συνεργσία με το τότε υπουργείο Εσωτερικών. Όταν επέστρεφαν στη Μόσχα, από το εξοχικό του Γκοσμπατσόφ στην Κριμαία - όπου είχαν παραμείνει σε κατ΄οίκον περιορισμό, ήταν 22 Αυγούστου του 1991.
Τι οδήγησε όμως στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης; Και πότε ο κόσμος θα μάθει την αλήθεια για τα τραγικά εκείνα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία του κόσμου μας; Ίσως όταν οι πρωταγωνιστές –όσοι έχουν επιζήσει- αφήσουν να μελετήσουμε τα απόρρητα έγγραφα που έχουν στη διάθεσή τους.
Και ίσως όταν αποκαλυφθούν μερικοί μύθοι που κυκλοφορούν για τις σχέσεις του 80χρονου σήμερα Γκορμπατσόφ με τον τότε καγκελάριο της Ομοσπονδιακής Γερμανίας (Δυτικής μόνο τότε ακόμα) Χέλμουτ Κολ.
Τα περισσότερα έγγραφα της εξάχρονης διακυβέρνησης της πανίσχυρης ακόμα τότε ΕΣΣΔ, από τον Γκορμπατσόφ, τα πήρε μαζί του όταν υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το Κρεμλίνο μαζί με τις αναφορές των άμεσων συνεργατών του στην περίοδο της περιβόητης «περεστρόικα» (ανασυγκρότηση –ή μάλλον διάλυση) και «γκλάσνοστ» (διαφάνεια) Vadim Zagladin και Anatoly Chernyaev. Τα έχει δωρίσει στο ίδρυμα που δημιούργησε με το όνομά του και εκεί τα αναζητούν οι ερευνητές.
Όσοι έχουν διαβάσει κάποια από αυτά τα έγγραφα νομίζουν ότι ζουν κάποια πάρα πολύ ακρινή περίοδο. Ο ίδιος ο Γκορμπατσόφ χρησιμοποίησε κάποια από τα έγγραφα αυτά στα βιβλία του για να ξεγυμνώσει τους πολιτικούς του αντιπάλους που τον έδιωξαν από την εξουσία. Το σίγουρο όμως είναι ότι ο ρωσικός λαός δεν έχει κάποιες καλές αναμνήσεις από τον Γκορμπασόφ, που δεν κατόρθωσε να συγκεντρώσει ούτε το 1%, όταν δοκίμασε να κατέβει στις πρώτες «δημοκρατικές» εκλογές. Χωρίς να σημαίνει πολλά αυτό, μια και το σύστημα και τώρα -όπως πάντοτε- πάντα ελέγχεται απόλυτα από το Κρεμλίνο.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τους επαίνους των Δυτικών, προς τον «ηγέτη» εκείνον που δεν αντιστάθηκε βίαια στην ιδέα της διάλυσης στης Σοβιετικής Ένωσης.
Κι ο Κολ, είχε εκφράσει ότι ήταν ιδιαίτερα υποχρεωμένος στον Γκορμπατσόφ –σύμφωνα με τα έγγραφα αυτά- επειδή ο τότε σοβιετικός ηγέτης είχε αρνηθεί να στείλει σοβιετικά τανκς στο ανατολικό Βερολίνο το φθινόπωρο του 1989, για να σταματήσει την κατάρρευση του καθεστώτος της Ανατολικής Γερμανίας. Και το καλοκαίρι του 1990 Κολ και Γκορμπατσόφ είχαν διαπραγματευθεί την ενοποίηση των δύο Γερμανιών. Με αντάλλαγμα να προωθηθούν δισεκατομμύρια γερμανικά μάρκα για την ενίσχυση της σοβιετικής οικονομίας και του παραπαίοντα Γκορμπατσόφ –ή Γκόρμπι όπως τον αποκαλούσαν χαϊδευτικά τα δυτικά Μέσα.
Χαρακτηριστική των τελευταίων πολιτικών σκέψεων του Γκορμπατσόφ στη δύση της πολιτικής του εξουσίας είναι η επιστολή προς Κόλ:
Αγαπητέ Χέλμουτ
Αν και τα γεγονότα δεν πήγαν με τον τρόπο που αισθάνομαι πως θα ήταν σωστό και πιο προωθημένα, δεν έχω χάσει την ελπίδα ότι η προσπάθεια που ξεκίνησα πριν έξι χρόνια σταδιακά θα ολοκληρωθεί με επιτυχία και η Ρωσία μαζί με τις άλλες χώρες που αποτελούν μέρος της νέας Κοινοπολιτείας θα μεταμορφωθούν σε σύγχρονες και δημοκρατικές χώρες…
Δικός σου,
Μιχαήλ
ΕΞΙ ΧΡΟΝΙΑ Γκορμπατσόφ
11 ΜΑΡ 1985: ο Γκορμπατσόφ εκλέγεται γγ. του ΚΚΣΕ.
25 ΦΕΒ 1986: Προτείνει την καθιέρωση της γκλάσνοστ (ελευθερία λόγου- άποψης-Τύπου).
27 ΙΑΝ 1987: Ανακοινώνει την περεστρόϊκα για την σοβιετική οικονομία και την πολιτική.
07 ΜΑΪ 1987: Ιδρύεται η Δημοκρατική Ένωση –κόμμα αντιπολιτευόμενο
23 ΑΥΓ 1989: Κάτοικοι του Ταλίν και της Ρίγα σχηματίζουν αλυσίδα 600 χιλιομέτρων σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το σύμφωνο Χίτλερ- Στάλιν.
09 ΝΟΕ 1989: Πέφτει το τείχος του Βερολίνου.
03 ΔΕΚ 1989: Διάσκεψη της Μάλτας. Μπους και Γκορμπατσόφ ανακοινώνουν το τέλος του «Ψυχρού Πολέμου».
07 ΦΕΒ 1990: Στην ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΣΕ οι «κομμουνιστές» αποφασίζουν να ισχύσει προεδρικό σύστημα και να εγκαταλειφθεί το «μονοπώλειο» του ΚΚ.
11 ΜΑΡ 1990: Η Λιθουανία πρώτη ανακοινώνει την ανεξαρτησία της.
12 ΙΟΥΝ 1990: Η Ρωσική Ομοσπνδία ανακηρύσσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
16 ΙΟΥΛ 1990: Κολ και Γκορμπατσόφ ανακοινώνουν συμφωνία σύμφωνα με την οποία η ενοποιημένη Γερμανία μπορεί να αποτελεί μέλος του ΝΑΤΟ.
13-20 ΙΑΝ 1991: Απόπειρα πραξικοπήματος από τις κομμουνιστικές δυνάμεις στη Λιθουανία και Λετονία.
18-21 ΑΥΓ 1991: Απόπειρα πραξικοπήματος από σκληροπυρηνικούς κομμουνιστές και την KGB εναντίον του Γκορμπατσόφ.
06 ΝΟΕ 1991: Το ΚΚ τίθεται εκτός νόμου στη Ρωσική Ομοσπονδία.
08 ΔΕΚ 1991: Οι ηγέτες της Ρωσίας, Ουκρανίας και Λευκορωσίας δημιουργούν την Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (CIS) ανακηρύσσοντας ταυτόχρονα την οριστική διάλυση της ΕΣΣΔ.
25 ΔΕΚ 1991. Ο Γκορμπατσόφ παραιτείται από πρόεδρος της μη υφιστάμενης πλέον ΕΣΣΔ.
Μπορεί λοιπόν να συμπεριληφθεί ο Γκορμπατσόφ στους μεγάλους μεταρρυθμιστές του 2ού αιώνα; Ή μήπως συγκαταλέγεται στους μοιραίους πολιτικούς που οδήγησαν στη διάλυση μιας αυτοκρατορίας;
H απάντηση που δίνουν οι ιστορικοί είκοσι χρόνια μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ, κυμαίνεται ανάλογα με την πολιτική οπτική γωνία που βλέπουν τα γεγονότα.Αλλά, κυριαρχεί φυσικά –όπως πάντα- η άποψη των νικητών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου