ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΚΑΚΟΣ Ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ;

 ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΚΑΚΟΣ Ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ;

 Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης

Με αφορμή τις προθέσεις του Αμερικανού προέδρου να επιβάλλει υπέρογκους δασμούς σε κάποια εισαγόμενα προϊόντα, άνοιξε διεθνώς μια συζήτηση, με αρνητικό κυρίως πρόσημο, για τον λεγόμενο Οικονομικό Εθνικισμό ή Προστατευτισμό.

Κανείς δεν μπορεί σήμερα να αρνηθεί το γεγονός, ότι ο μέχρι σήμερα πολιτισμός δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε μέσα από τις ελεύθερες ανταλλαγές αγαθών και ιδεών, δηλαδή, μέσα από τον Οικονομικό Φιλελευθερισμό, με βασική αρχή το αμοιβαίο συμφέρον.

Το πώς όμως ορίζεται το αμοιβαίο συμφέρον, σε έναν κόσμο με διαφορετικές κοινωνικές ομάδες και τάξεις και πολλές φορές αντικρουόμενα οικονομικά συμφέροντα, ακόμη και στην ίδια τη χώρα, δεν είναι εύκολη υπόθεση.

Οι έννοιες Καλό ή Κακό, δεν έχουν νόημα ούτε θέση στην οικονομική επιστήμη, στην οποία δεν υπάρχει καμία πολιτική και κανένα μέτρο που να είναι καλό για όλους. Σε έναν κόσμο με χώρες και κοινωνικές ομάδες με διαφορετικά και πολλές φορές αντικρουόμενα συμφέροντα, δεν μπορεί να υπάρξει οικονομική θεωρία και οικονομικό μοντέλο καλό για όλους. Ότι μπορεί να είναι για κάποιες χώρες και για κάποιες κοινωνικές ομάδες φάρμακο, για κάποιες άλλες μπορεί να αποδειχτεί δηλητήριο.

Ας δούμε λοιπόν τα πράγματα με χρονολογική σειρά. Η Οικονομική Επιστήμη αρχίζει στα μέσα του 18^ου αιώνα με βασικούς εκπροσώπους τρεις Βρετανούς, τους Α. Σμιθ, Ν. Ρικάρντο και Τ.Σ.Μιλ, γνωστούς ως θεωρητικούς της Κλασικής Σχολής της οικονομίας και θιασώτες της ελεύθερης ανταλλαγής και ελεύθερης κυκλοφορίας των προϊόντων. Ήταν η εποχή, κατά την οποία ξεκίνησε από τη Μεγάλη Βρετανία η λεγόμενη Βιομηχανική Επανάσταση και οι Βρετανοί άρχισαν να κατακλύζουν την Ευρώπη και τις ΗΠΑ με βιομηχανικά προϊόντα. Η πρώτη αντίδραση ενάντια σ΄ αυτόν τον κοσμοπολιτισμό της Κλασικής Σχολής, που φαινόταν να ταυτίζεται με τα συμφέροντα της Μεγάλης Βρετανίας, ήρθε από δύο θεωρητικούς του Προστατευτισμού της Εθνικής Οικονομίας, οι οποίοι έγιναν γνωστοί σαν εκπρόσωποι του «Οικονομικού Εθνικισμού» του 19^ου αιώνα, ήταν ο Γερμανός F. List και ο Αμερικανός  H.C. Carey. Αυτοί οι δυο θεωρητικοί και ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον, άρχισαν «να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου» για τις χώρες τους, της Γερμανία και τις ΗΠΑ αντίστοιχα.

Ο πρώτος δημιούργησε το Εθνικό Σύστημα Πολιτικής Οικονομίας της Γερμανίας, βάζοντας περιορισμούς στην εισαγωγή βιομηχανικών προϊόντων από την Αγγλία, μέχρι την περίοδο σταθεροποίησης της γερμανικής βιομηχανίας.

Την ίδια περίοδο ο Carey, ακόμη πιο «φονταμενταλιστής», ζητούσε όχι μόνο τον προσωρινό αλλά το μόνιμο προστατευτισμό και μάλιστα σε όλα τα προϊόντα ακόμη και τα αγροτικά.  «Δεν μπορεί η Αγγλία να αγοράζει φθηνά τις πρώτες ύλες και να μεταπουλάει ακριβά τα βιομηχανικά προϊόντα, κρατώντας τις ΗΠΑ σε αποικιακή κατάσταση», έγραφε τότε ο H.C. Carey. Να υπενθυμίσουμε εδώ, ότι μέχρι την εποχή του αμερικανικού εμφυλίου, το κυρίως εξαγώγιμο προϊόν των ΗΠΑ ήταν το βαμβάκι, το οποίο έπαιρναν φτηνά οι Βρετανοί και αφού το επεξεργαζόταν με τα σύγχρονα ατμοκίνητα κλωστοϋφαντουργία τους, το εξήγαγαν στις ΗΠΑ με υπερκέρδη. Ο εμφύλιος ήταν εκείνος που απελευθέρωσε εργατικά χέρια από τις φυτείες του Αμερικανικού Νότου για να τροφοδοτήσει τους σιδηροδρόμους και τις βιομηχανίες του Αμερικανικού Βορρά, ώστε να μπορέσουν οι ΗΠΑ μέσα σε μερικές δεκαετίες να αναπτύξουν τη βιομηχανία τους.

Για ποιον λόγο λοιπόν αυτό που ήταν κάποτε καλό για τη Γερμανία και τις ΗΠΑ, οι οποίες ήταν σε μειονεκτική θέση έναντι της Βρετανικής Βιομηχανίας, να είναι σήμερα κακό για χώρες όπως η Ελλάδα, όπου εκτός του τουρισμού, αυτού του ευαίσθητου κλάδου οικονομίας (αλίμονο αν γίνει ένας πόλεμος με την Τουρκία ή κάποια μεγάλη οικολογική καταστροφή) όλοι οι άλλοι τομείς της οικονομίας (βιομηχανία-μεταποίηση και αγροτική παραγωγή) έχουν διαλυθεί πλήρως.

Όλα τα διεθνή ΜΜΕ, τα οποία εκφράζουν κυρίως τις βιομηχανικές χώρες, έχουν περάσει σαν μήνυμα, ότι όλοι αυτοί που διαδηλώνουν ενάντια στη λεγόμενη παγκοσμιοποίηση είναι υπέρ του οικονομικού εθνικισμού και του προστατευτισμού, ενώ στην πραγματικότητα είναι ενάντια σε μια συγκεκριμένη μορφή εφαρμογής της νέας παγκοσμιοποίησης, η οποία καθιστά τις πλούσιες χώρες πλουσιότερες και τους πλούσιους όλων των χωρών πλουσιότερους σε βάρος των φτωχότερων.